Pafa hna tuanbia: Nun hnawhchan?

Hlan lio ah mifim ngaingai mi pa pakhat a rak um. Khua pakhat ah khuabawi a rak si. Khua mi nih an upat ngaingai mi rak si. A khuaruah ning le tuaktaan nak ah an upat. 

Mitampi nih ruahnak hal ah an fuhpanh. 

Asinain, a fapa bel hi a thathu i ihzau lawng a rian. Cun, hawikom a duh i, nuamh le saih in caan a hmang. Ruahnak pek mi siseh, zei ti chimhhrin le tlerhkhonhnak zong nih zei a chuahpi lo. A thleng kho hrimhrim lo.

Caan a hung rauh deuh tik ah, a Pa mifim pa zong upat lei a hung panh. Tar le a hung panh tik ah, a fapa hmailei kong ah lungrethei in a hung um. A fapa hmailei ah amah pumpak le chungkhar zohkhenhnak ding caah, pakhat khat ka tuah lo le, ka pek a hau cang timi a hun i fiang.

Cuticun, a fapa cu a auh i, hitin a chimh: 

Nunnak kong hi na fian a herh, cun nangmah tein tan na lak zong a hau cang.
Cucaah, zeidah na nun hnawh chan taktak a si timi na hngalh a hau.
Na nunnak a suallam hi na fian a hau.
Cucu na hngalhfian i na cinken ahcun, cu nih cun an hruai lai i, na nunchung na nuam lai.
Nun duhdim le nuam tein khua na sa zungzal ko lai. 

Cun, a Pa nih cun zal pakhat a pek. A fapa nih a zal cu a hun zoh tik ah, khuaruah har ngai in a hmuh mi cu Khuacaan pali chung a hruk ding mi thil zun 4 a hmuh. Cun, eidin tlawmpal, caan sau chiah khawh mi rawl, tangka tlawmpal le lamhmuhsakzuk (map) zong a tel. 

A Pa nih a hun pehchap mi cu; 

Thilmansung kawl in lak ding ah kan kalter duh.
Cu thilmansung a umnak hmun cu map kan pek mi ah khan felte in ka langhter.
Na va kal lai i, na va kawl lai.
Hmuh khawh na va zuam lai. 

A fapa nih cun cuti a Pa nih a tuah mi cu a uar ngai. Ah! A tutan cu ka pa nih ka caah pei ruahnak tha a ngeih ve ko hi tiah a ti. A Pa nih a chimh bang, a thaizing ah thilmansung umnak hmun ahcun, kal a thawh. Lam hla ngaingai pi tiang kal a hau, ramri tampi a lonh, tupi chung a tan i, tlang sang zong a kai. Nikhat in zarhkhat, zarhkhat in a thla tiang a hung rau cang. 

Cu a lam thluan chung ah cun, mitampi a ton pah hna. A cheukhat nih rawl an pek, a cheukhat nih dawrnak le dinhnak an pek. Cun, mithalo zong a ton hna i, mifir zong a ton hna i, thah le nawn a tim mi zong a ton pah hna. Cu lawng hlah, hlen le thawi a tim mi zong an um. A lam thluan chung, a kal lei ahcun, a nun chung ah a tonbal le hmuh ballo mi minung a phun phun a ton hna. Mi ziatha tampi zong a ton hna i, mi tha lo zong a ton hna. 

 Cu lawng silo in, a kalnak lam thluan chung ah khuacaan zong a thleng i fingtlang le a zulh mi lam hna zong a thleng i an i dang thliahmah. Nikhua that lo in a um tik ah, nikhat hnih a din i a that in a pehzulh than. A kum in a kal hnu a timh mi hmun tlangpar lungpang cu a phan. 

A Pa nih a pek mi Map ning in lungpang tang i a ummi thingkung pakhat tang ah thilmansung cu a um. Cu thingkung a hei hmuh cun, thingkung tang vawlei cawh hram a thawk. Lungsau in a kawl. Thingkung tang, a kiangkap le a si lai tiah a ruahnak hmun poah a zoh dih cang. Nain, a hmu lo.  

A Pa nih kawl ding ah a fial mi thilmansung kawl ding ah nihnih chung caan a pek. Nihnih chung cu lungpang cung ahcun, khua a sa i a kawl. A nithumnak ni a phanh tik ah, a tha a ba, a lung a dong. Thilmansung a kawl mi cu a let i, khua lei ah kir a tim. Ka pa nih a ka hlen ko tiah a ruah caah thinhung ngai in, khua lei ah kir than ding ah a thawh. 

A kir lei zong ah, a kal lei bang, nikhua le fingtlang umtuning phun phun a thleng mi a ton than. Asinain, a kir lei ahcun, a kal lei bang silo in, thal khuapau ah fingtlang kip ah dawh ngai in a par mi pangpar dawh dawh zoh ruah ah, a din. Duh sah in a kal i furpi thu lak zong ah dawh ngai in a awn mi fa aw hna he nuam te in um kal. Khua maw caan ah, dawh ngai in ni a tlak nak hmun ah nitlak zoh in caan a hmang in nuam ngai in khua a sa. Thal zaan ah a dawh tuk mi le a thiang tuk mi zaan arfi hna cuanh in nuam ngai in caan a hmang. 

A kir lei ahcun, A Pa nih a pek mi eidin le tirawl a ken mi a dih cang tik ah, amah pawkhim nak ding caah sakah le ti ngacel telh zong a hun thiam. Cun, a thil tlek thit le belh zong a hun thiam i, a riah caah bok tuam le thlam zong a hun ser thiam. 

Cun, nikhua le suimilam caan hna zong Nika zoh in a tuaktan thiam i, cucun a tlunkalnak caah caan le ri zong a khiah khawh. A hlei in, ramtang ah a ummi sahrang hna ral in amah le mah zong a runveng kho cang. A kal lei ah a ton mi hna he zong an i tong than i, a bawmtu hna zong a ton than hna. Cu pawl he an i ton tik ah, an sin ah tlawmpal a caam. An i hawi kom hna. An dawtnak cham le lehrulh can ah, a si khawh tawk in, a bomh hna. Zei tluk an that le dawtnak an ngeih kha a fiang chinchin. 

Zeihmanh pek le bawmhchanh awk a ngei lo mi, khualtlawng lamli mi pakhat sin ah, dawtnak le zaangfahnak  ah ngeihnak kong ah a khuaruah a har. 

Inn a hung than phanh cu an khua a chuah taknak kum hnih tluk a si. A Pa sin ah a hei kal colh. Ka Pa, tiah a hei kawh. 

A Pa nih a umnak hmun cun a hun zuan hnawh i a fapa cu a kuh. Ka Fa, na khualtlawn nak lam a tluang maw? Thilmansung na va kawl mi cu tah na hmu maw?.. tiah a Pa nih cun a hal. 

A fapa nih, Kapa, ka khuallam cu a tluang. A nuam tuk hringhran. Nain, Kapa ka ngaithiam law! Na ka kawlter mi thilmansung cu ka hmu kho lo e tiah a leh. A hmun ka phanh hlan ah, mi dang nih an rak lak cang i a si men lai. 

A fapa bialehnak nih a Pa cu a khuaruah a har ter hringhran. A Pa cung ah a thinhung lo in, ngaihthiam tu a hal. 

“Kafa kan kalter hmun ahkhan, a hram thawk tein thilmansung kha a rak um hrimhrim lo” tiah A Pa nih a mirh bu in a leh. 

A si kun ah, Kapa ziah [thilmansung] a um lo nak hmun pi ahcun, kawl cu na ka fial kun tiah a fapa nih a hal. 

Kan chimh ko lai, ka fapa. Asinain, nangmah nih na khualtlawnnak lam thluan kong rak ka chim hmasa tiah a Pa nih a leh. Na lam a tluang maw? Na nuam maw? 

Kapa, ka nuam lo. Ka thinphang. Ka lungrethei. Cun, caan zong ka ngei lo. Ka phanh hlan le keimah nih ka hmuh hlan ah, midang nih lungmansung an hmuh lai tiah ka lungrethei. Rian rang taktak in, a hmunhma phanh ding le lungpang kai ding ah ka kal.

Nain, inn lei ka rung kir tu cu ka nuam. Hawikom tampi ka hun ngei pah. Cun, nifatin hi khuaruahhar thil ka hmuhton lengmang. Ka lam thluan chung ah, ka nunnak ding caah a herhmi phunphun ka thiam chap. Cu bantuk nih cun, ka va kal hnawh mi thilmansung ka hmuh lo mi zong a ka philhter dih. 

“A si, Kafa.... 

Na nunnak hi hmuitinh (goal) ngeih in caan na hman ding kan duh piak...
Asinain, cu na hmuitinh lawnglawng zohchih tuk in na kal a si ahcun....
A sunglawi tuk mi na nunnak nih an pek mi a man khiah khawh lo mi vialte kha na kal tak dih lai... na nganh dih lai..! 

A taktak ahcun, nunnak kan timi nih hin hmuitinh a ngei hrimhrim lo... kan hmuhtonmi (experience) lawnglawng hi a si i, cucun, nifatin thangcho ding in i tuah kha a si ko....” [Life has no goal at all... other than to just experience it and grow with every single day] 

“Nunnak a sullam cu hmuh tonding mi le thil thar a chuak ding mi tih lo in cu pawl cu kan tei khawhnak ding ah zuamnak he lungthawhnak ngei zungzal in nun khawh i zuam hi a si...” Eleanor Roosevelt

Laknak: Dare to do