Sunday, March 8, 2015

China Rampi Thencheunak Lamthluan A Zawh: Chinese Communist Party Dirhmun A Tha Lo

Tuluk ram kong hi keimah pumpak in hlathlai ka huam ngaimi le theih ka duh ngaimi a si. A ruang cu Tuluk Rampi hi zeiruang ah dah Communist Party nih hitluk in an uknak caan saupi in an thleih khawh ning a si hnga timi hi ka khuaruah a har. Zeitik ahdah, Tuluk Rampi hi, USSR bantukin a ṭhencheu vete lai timi hi ka bawmh ngaingaimi a si. A ruang cu, Communist Uknak Phung hi vawilei cung ah hlawhtling lomi uknak ah ruah a si. Vawilei cung ah Communist Uknak a hmangmi hi ram tlawmte lawng an si cang. Kutdong khiah in rel khawh an si. Cucu China, North Korea, Laos, Vietnam le Cuba tbk. lawng an si cang. Cucaah, atu ka hun ialmi capar hi Tuluk a ṭhencheunak ding lei kap in ialmi a si tik ah ka lung a hun ka lak ngai. Cucaah, siaherhnak he a tawinak taktak in Wall Street Journal (WSJ) ah ialmi kha a dangdang ka rak theih ciami he fonhtonh in ka hun leh chinmi a si. 
National People's Congress Tonpumhnak
Tuluk ram nawlngeihnak kum caan saupi a tlaitu Communist Party Uknak a donghnak lamthluan a zul thluahmah. Zangfahnak ngeilo ngai in mi Uktu President Xi Jinping nawlgeihnak nih ṭhencheunak lam a phanhpi khawh men.

Kum fatin tuah tawnmi National People's Congress tonpumhnak cu Beijing khua ah cawn nili (March 5) ah an tuah thok. Tuluk ram ningpi in Communist Party nih thim chommi mitlawm u chung in siseh, tlangcungmi chung in siseh cawhhrup in voidang bang aiawhtu minung 3,000 tonnak ah an hung chuah ṭhan. A hopoah nih Tuluk ram ah Ramkhel ah zalongte in telnak nawl a um ko timi langhternak caah zarh khat chung tonnak ngei ding ah an thok cang.

A cheukhat nih atutan tonpumhnak cu voidangnak in a ṭha deuhmi le ṭhangcho deuh ngaingai ah an ruah. Asinain, a chungril murute ah herhbaunak le tlamtlinlonak tampi a rak ummi a langhtertu a si ve fawn. Tuluk ramkhel zoh tik ahhin, ṭhate in zeihmanh theihhngal khawh taktak a si bal lo. Khenkhamtu le khuhpenhtu a um zungzal. Cu a si caah, a ngaingai ahcun, atu bantuk tonpumhnak nih a timhmi cu Chinese Communist Party (CCP) a ṭhawn chin khawhnak hi biapi ah an chiahmi a si deuh tawn.

Tuluk Ramkhel kong zohtik ah a ṭhencheunak le a rawhralnak tete an um liangluang ko. Nain anmah CCP chung lila minung dah tilo cu a lenglei nih cun ahohmanh nih theihkhawh an si lo. Tuluk Uktu President Xi Jinping nih cun ram chung eihmuarnak le ruahnak a khatlomi hrawhhral le dodalnak in Communist party ka ṭhawnter chinchin lai tiah a ruah. Nain a timhtuahnak tlamtlin dawh a si lo. President Mikhail Gorbachev nih Soviet Ram (USSR) a ṭhencheuter bantukin Tuluk ram ṭhencheutertu President silo ding in Xi Jinping a zuamnak hi hlawhtlinlo dawhdang a hung sipahmi a lo. Amah pakhat duhnak lawng in aa zuamnak nih ṭhanchonak le ṭhatnak leitu panh lo in, ṭhencheunak leikaptu ah lam a neihter chin.

Nain, Rampi pakhat i ṭhencheu timi cu chim chung a har ngaingaimi a si. USSR a rak i ṭhencheu hlan ahkhan ahohmanh nih an rak ruat chung kho lo. A bik in, CIA hmanh nih an rak tuaktaan kho bak lo. Nain, USSR ramkomhpi cu 1991 ah vawilei cung ram thar 15 ah a hung i ṭhen ko.

Atu ah Tuluk ram kong ngiathlaitu mithiamsang tampi zong nih Communist Party chung ah siseh, cun rampi hruai ningcang ah ruahning tlukin hlawhtlinlo caah an donghnak lei a hung phanmi cu an lawhter cio. Zeitik ah a silai timi bel cu ahohmanh nih an chim kho lo. Communist hruainak hi a dong ding sihmanhsehlaw fawile baite in le daite in cun uknak cu an kaltak bal lai lo. A sikhawhnak chung in caan sauter an izuam lai i buaibainak in an tuaitam rih lai. Cun, a faingmi cu President Xi Jinping nih fawite cun uknak a thlah hrimhrim lai lo i ralkap nawlngeihnak (coup) hna a hungchuahter ko lai. A ruang cu President Xi Jinping hi mifawi a si lo. Ruahnak le lungput a hak in ṭhawng taktak mipa a si.

Cu bantuk ṭhencheunak a chuak kho men tiah ruahdamh a sinak bik pakhat cu Tuluk Mirum le Sipuazi lei thiamsang tampi nih ramdang ah tlik ding ah timhcia a simi an tam cang tiah Shanghai i Hurun Research Institute hlatlainak nih  langhter. Hi hathainak an tuahnak ah mirumlian 64% tluk nih Tuluk ram chuaktak ding ah timhcia an sinak kha an hmuh khawh. Mirum le sipuazi thiamsang cheukhat cu a chuak pahmi zong an um cang. Cun, Mirum fanau hna ramdang sianginn kai an kal tuknak zong nih Tuluk ram fimcawnnak a derthawm ning a langhter tiah an zumh. Communist Party chung in mithiamsang tampi ram dang an tlik tik ah ramdang a ummi le zammi tampi zong hlathlainak ngeih ding le kirter tthan ding in timhtuahnak an ngei. Cun, mirum pawl ramleng an tangka hmannak kong ah cozah nih biatakte in kherhhlainak le Tuluk ram ah ngunkhuai pek ding kong zong a hun reng.

President Xi Jinping (Chinese Communist Party)
A hlei in, 2012 kum ah Mr. Xi Jinping president a hun tlin hnu in ram chung ramkhel lei ah a namchihnak a hun zualter mi aa thei ngai. Cucu thawngzamhnak (press le social media), zukcawl thlaknak (film), biaknak phu (religious groups), zuk le calai (arts & literature) le internet hman ning tiang a hun reng deuhmi hmuh khawh a si. Cun, thiam-hleisang si hna seh, Tibet le Uighur miphun, Lawyers, NGOs le Sianghleikai le cawnmi cauk (textbooks) kong tiang a hun rengh dih.

Cucaah, atu bantuk renghnak lawng nihhin Tuluk Ramkhel thlennak a chuah pi kho lai lo. Tuluk ram ṭhencheu lonak ding hi a kham kho lai lo. Communist Party caan saupi hmun ding zong in a tuah kho men lai lo. Tuluk ram Communist Party cu vawlei cung ah uknak caan saupi a tlaitu party pakhat an si. An mahnak vawilei cung ah ram uknak caan sau deuh a tlaimi cu North Korea i Communist Party an si.

Hi tin a lamkip in an rengh peng le reh peng ko a si ahcun, Tuluk nih ton lai an ttih ngaimi Soviet (USSR) bantukin ṭhencheu lonak ding hi a fawimi a si men lai lo. Zeitikdah Tuluk a ṭhencheu ve lai timi cu chim chung awk a harmi a si ko. Nain, a fiangmi cu Tuluk Communist Party an kum dong lei sang cu an phan pah ko cang timi hi a si. Cucaah, a lang komi cu Tuluk Rampi Ṭhencheunak Lamthluan A zawh thluahmah timi hi a si…


Ref: Dr. Shambaugh (WSJ)