Democracy Lawng Nih Chinmi Caah Thatnak A Chuahpi Lai Lo; Thailand Ram Ah Salai Ceu Bik Thawng le The Chinland Post Chikhat Biaruahnak

Salai Ceu Bik Thawng, Chin National Democratic Party (CNDP) chungtuan a tuan liomi cu ruahlo in Thailand a hung phan i, cu Thailand a phan lio ah, Bangkok hlum TCP editor pakhat nih biaruahnak tawite a ngeih. “Kan miphun le kan biaknak kong kan temtuarnak hi Rakap Cozah ruang lawngah a si thlu lo. Democracy lo ruang zongah a rak si thlu lo. India zong Thailand zong democracy (atu lio bel Ralkap nih nawlngeihnak an lak ve) an si ko nain kanmah ram bantuk tein mitlawm-u miphun pawl cu an nambeh ko hna. Ne Win le Than Shwe ruang lawngah a si lem lo. U Nu lio tein a si cang. Federal bak kan hau. Cu zong cu Kawl mipi a tam-u an thinlung kan tei le an lungfim lak in kan nawr khawh hlan poh cu a ngah lai lo. Ralkap uknak a dih le cangka in, democracy kan si bakin automatic in a rak ra lai tiah ruah sual lo ding a si. Aruang cu democracy a si bang, mipi nih an cohlan khawh lomi (biaknak le miphun kong) policy chim sual ahcun me an hmuh lai lo an i theih caah ramkhel hruaitu pawl an kaa a pit” tiah Salai CBT nih a ti.

The Chinland Post (TCP): Hi! Thailand ah ruahlo pi in kan i tong kho i ka lawm ngai! Zei ti ruah deuh bik ah Thailand nan hung phanh hi a si? 

Ceu Bik Thawng (CBT): Hello! Salai, Aw hi, Peace Leadership (Remdaihnak Hruainak kan ti hnga maw) ceihmainak workshop kan rak tuahta ko hih.

TCP: Nan dihlak a rak ra khomi pa zeizah dah nan si? Tlangcung mi lawng maw nan si nan i cawh dih ko dah? (Laimi pazeizah?)
CBT: Kawlram huap in ramkhel buu, biaknak le CSO tiin buu kip fonh in minung 23 kan si. Laimi cu keimah lawng.

TCP: Nan rak rat hnawh chanmi (na ruahchanmi) a kheng pah maw? 

CBT: Abiapi cu Kawlram ah atulio i nawisenhnuk thil a simi remdaihnak (Peace) kong, a bikin Tlangcung miphun buainak le Biaknak buainak kongkau: zei dirhmun dah kan phanh, zeitindah lam ah kan sial lai ti kha ceihmaiti a si. Cun, Thailand nih an ton vemi buaibainak zeitin an nawr ve timi zong.

TCP: Thailand ram i, University tha bik pahnih a simi Mahidol University le Thamassat University zong ah va kal in cawnnak nan ngei tiah ka theih? Zeidah na lungtling bikmi si? 

CBT: Um, nan sianginn an rak tha tuk hna hi teh. Kum 2010 hnu in Laimi tam nawn hika Mahidol, Chulalongorn, AIT le Assumption Uni. tbk sianginn thatha ah nan rak kan kaipiak khawhmi nih mithmuh kuttongh in kan miphun a sersiam ka hmuh i nan cungah keimah pumpak in kai lawm.

Kan cawnmi le kan ceihmi tucu chim ahcun a sau lai caah um ko seh. Kawl mino, upa, Phungki le buu kip upa pawl he zarh hnih chung remdaihnak kong kan ceih tikah zeitluk dah Kawl mipi zatlang chungah a pil cang, athuh apuanh tampi a ka fianter__ a fawi rih lo hih.

Catial Thiam Bertil Lintner le Kawlram Bupi Thlennak: Rangleng Ah Rangtum A Hmai Ah Chiah Loin A Leng Hmai An Sakter (Hnuhmai An Palh)

Catialthiam: Bertil Lintner

Kawlram Bupi kong zohfeltu minthang thawngzamh catialtu (Journalist) le catial thiam (Author) Bertil Lintner cu ralkap cozah chan lio ah Kawlram luhnak nawl an rak phihmi a si. Nain, atutan Journalism Workshop ah Yangon a phan. Yangon a phanh lio ah Mizzima biaruahnak an ngeihmi cu careltu caah ka hun leh.

Q: Tuan deuh ah a cozah nih zulhphung lam 7 (7 Steps Road Map) kan zul tiah an ti tawn. Atu hi tah an zul ti maw?

A: Kha zulphung lam 7 kha a dong cang rua ka ti ko. Karhlan ding dang ka hmu ti lo.

Q: Kawlram Bupi i thlennak a bik in Ramkhel (politics) le chawlehnak (Economic) hi a tak si ko maw?

A: Ai! Tak hlah. Thil zeizong vialte a dang ko nain, zeihmanh a thleng taktak lo tiah ka hawipa nih cun a hei ka ti. A hlannak in Cachuahnak le Thawngpang zalonnak cu tlawmpal a um deuh, ramkhel phu pawl zalong deuh in an cawlcang kho. Asinain, ramchung nawlngeihnak hrampi cu a thleng rih lo.

Hluttaw (parliament) chung ah Ralkap zatuak 25% lawng nih phunghrampi thlenremhnak kong ah veto a pek hna siloin Ralkap hrimhrim nih Defense Minister (Runvennak Vuanci), Home Minister (Rampi Vuanci) le Minister of Border Affairs (Ramri Vuanci), ram pakhat ah a biapi bik ministry pathum cung ah nawlngeihnak le a sangbik biakhiahnak an ngeih rih. Home Ministry cu a biapi tukmi a si. Culawng siloin Ralkap Lubik (Commander-in-Chief) nih nawlngeihnak sang tuk a ngeih. 

Q: Mipi tampi nih U Thein Sein cozah tang ah ram pumpi huap kahdaihnak le remhdaihnak minsenthutnak cu a um kho hrim lai an ti. A si tak kho ding si tin na ruat maw?

A: Ai, thil an tuah ningcang hi a hman lo. Thil sining (remdaihnak tuah ningcang) tak tiah cun kahdaihnak thawngthanh si. Zeihmanh minsenthut a hau lo, mizapi theihter in thanh khi a si ko. Cudih hnu cun, biaruahnak thok, asinain, kahdaih hnatlaknak ding i cahran kong le thil sining kongkau ah biaruahnak ngeih a hau lo. Cucu, atulio an tuah cuahmahmi a si. Ram chung ah ral a thawhnak a ruang cu ramkhelrian (politics) ruang ah a si tiah chim a si. Cun, kaphnih in lungtlin hnatlaknak ngeih hnu ah minthut cu a si. Cucu, hnathlaknak cu kahdaihnak caah siloin ramkhelrian (political agreement) tu ah a si. Nain, Kawlram ahcun a hnu le hmai an i palh, Rangleng tu kha hmai an sakter i, rang tu kha hnu ah an chiah. Cucaah, atu an tuah liomi hi hlawhtling lai ka zum lo.

Q: Ngiathlaitu le Soiseltu tampi nih Hluttaw (parliament) chung ah NLD cawlcangh ning kong ah an lungtling lo ngai. Nang tah zeitindah na hmuh ning si?

A: Aw! A sining tawn (thil sining) ahcun Ralkah phu (opposition) nih cun lamdang le thil sining dang zulh ding an chuahpi tawn. Cucu, phung ning in a kalpi cuahmahtu Cozah i ruahnak le kalning he a dangmi phung khi a si. Asinain, cucu, NLD nih an tuahmi pakhat hman ka hmu rih lo.

Q: Cun, mi cheukhat nih a cozah party a simi USDP hi aa thencheu an ti?

A: An i cheu cu si lo. Nain, phu thum in a dangdang in dohtu le duhtu tlawmdeuh le tamdeuh in an um. Pakhatnak ah, U Thein Sein duhtu, pahnihnak ah U Shwe Mann duhtu le pathumhnak U Aung Thaung (thlennak a duhlotu tiah ruahmi a si) hruaimi tiin an um. U Shwe Mann hi Aung San Suu Kyi he neihniam tein a um i, President U Thein Sein hi a karlak hrawnghrang ah a um. Asinain, an i then taktak cu kan ti kho rih lai lo.

Q: A ralaimi Rampi Huap Thimnak tiang hi an um ti kho lai tiah na ruat maw?

A: Kan hngah rih in, zoh hau te kho hnga.

Q: Zeitindah U Shwe Mann na hmuh ning si le atu thlennak ah a thazaang chuahnak?

A: Keimah nih U Shwe Mann ka hmuh ning cu a biapi ah ka ruat lo. A biapi lo taktak mi si. A biapimi cu Ralkap nih zeitindah U Shwe Mann an hmuh titu hi si deuh. Ka ruahning le kaa lunghmuihmi cu Ralkap chung ah cutluk in a lar ti lai lo dah. Cun, mi cheukhat nih cungkai duhnak lungthin a ngei tukmi le chungkhar in chawlehthalnak lei nawlngeihnak lakdih a duhtu ah an ruah fawn. Hihi a hman ko a si ahcun, a ralaimi thimnak ahcun U Shwe Mann President si khawhnak ding caah Ralkap nih an dirhkamh dingmi hi cu zum awk ah a har ngai. 

Ref:http://www.mizzima.com/opinion/interviews/item/16555-author-bertil-lintner-in-myanmar-they-are-putting-the-cart-before-the-horse/16555-author-bertil-lintner-in-myanmar-they-are-putting-the-cart-before-the-horse

Theiternak: A tlak bik ning in careltu caah lehmi a si.~SHL