Malaysia Nih Ramri Ah A Thlithup In Mithi Vuinak Thlan 139 A Hmuh; Kawlrammi Vuinak Hmun Dawh A Si

Kawlram le Bangaladesh mipem hna Malaysia kalnak lam ah an riahter chungnak hna hmun a si lai tiah ruahmi mithi vuinak thlan 139 cu Malaysia le Thailand ramri Malaysia ram chunglei ah hmun 12 nak tam an hmuh tiah Malaysia ram Palik zung nih May 25 ah thawng an thanh.

Atu bantuk tihnungmi thlan hmun, a thlithup in mithi vuinak hi a luancia mi thla zong ah Thailand ram chung leikap Malaysia he ramrinak ah an hmuh cang i vawleipi tiang nih theihpimi buainak ah a hung phan cang tiah theih a si. Thai palik nih biatakte in hmalaknak an hun thok in minung cawzuartu (Traffickers) pawl nih Malaysia ah phanhter ding in an timhtuahmi Kawlrammi le Bangladeshmi hna cu tuanvo laklo in an kal tak hna caah, Andaman Rilipi cung ah minung thong tampi an i hreng.

"Hi bantuk thil kan hmuh hi cu a nuam lo ngaingai ko. Mithi ruak le thlan pakhatte hmuh hmanh hi a fak ngaimi thil poipang a si cang nain, thlan 139 bak kan hmuh tik ah a har ko" tiah Malaysia Palik Bawi Khalid Abu Bakar nih Perlis i Thawngfianternak an tuahnak ah thawnglatu sin ah a chim. 

"Thailand he biatakte in riantuanti hram kan hun thok. Atu bantukin thil a cantertu misual hi hodah an si timi hmuh khawh le theih khawh kan izuam lai". 

Thlan khur pakhat ahhin minung ruak pakhatnak in a tam deuh an vuinak hmun zong a um. Nihin tiang ah May 11 thok in Thai ramri i umhmun khuarnak (camp) kalnaktmi he telh in a tlawm bik 28 an hmuh cang. Mi riahnak hmun (camp) pakhat an sakmi ah a tlawm bik minung 300 cu a tlum hna lai tiah an ruah dam.

"Mithi vuinak hmun pakhat cu May thla hramthok i Thai palik nih khur pakhat ah mithi ruak 26 an charnak he khan meter 100 lawng a hlat tiah Malaysia Palik Bawi Mr. Khalid nih cun a chim.

Zeidah Dohnak An Tuah Hnu In A Hung Cang 

US cozah nih Thai cozah sin ah biatakte in hmalak ding a forfial hnu May thal thok in Thai palik an hun cawlcanghnak in Thai ramri ah camp tampi le mithi vuinak hmun an hun hmuh hnu in, a tlawm bik Kawlram le Bangladesh mipem 3000 tluk cu Malaysia le Indonesia ram ah Tilawng in an phan chap cang.

Cawn Ningani, May 22 ah UN Ralzam caah riantuanmi phu UNCHR nih a tlawm bik minung 3500 tluk cu Tilawng cung ah minung tet taktak, tlum lo deng tiang in an um i Rilipi cung ah an i hreng ko rih tiah a chim.

Cun, Indonesia a phan cangmi Bangladesh miphun cu an ram ah kirter than ding in Indonesia cozah nih UN le a dang NGOs pawl bawm in an tawlrel cuahmah lio pi a si i hmai thla ah kirter khawh hna ding in timhtuahnak an ngei.

Atu bantukin kirternak ding ah adihmi chawva cu UNHCR le IOM nih an tawlrel lai tiah Indonesia cozah lei minung simi Sutopo Purwo Nugroho nih a chim.

Hi bantukin a thlithup in Thailand le Malaysia ah minung cawkzuarnak le luhternak lam a tluan khawhnak ding ahin palik zong an i tel tiah theih a si i, Thai nawlngeitu nih biatakte in kherhlainak an tuah hnu ah, ramri ah riantuanmi Thai paik minung 50 cu an rian thial an si tiah theih a si. A cheukhat palik cu an rian phuah in tazacuai mi zong an um.

Malaysia Prime Minister Najib nih "atu bantukin kan ram chung ah thil a can hi a poi kho tuk i thukpi le fakpi in kherhlainak kan tuah lai". Cun, atulio rilipi cung ah a um liomi hna zong chanchuah ding ah nawl a chuah fawn.

Hi kong he pehtlai in vawlei cung ram tampi nih Kawlram Cozah cung ah biatakte in sual an phawt. A ruang cu Rakhine Ramkulh i buainak ruang ah Rohinghya Muslim pawl faktuk in a runrun in tliknak a hung chuak i puaisa (trafficker) pawl nih caantha lak in ram dang Malaysia ah lanhter khawh an timh hna caah a si tiah an zumh.

Atu bantukin Malaysia le Thailand cozah nih kherhlainak le tlaikhihnak an hun tuah ruang ah micawzuartu (traffickers/puaisa) hmangharnak Malaysia luh a timi mipem Rohinghya le Bangladesh mi a tambik an si.

Ref: Irrawaddy, Aljazeera, BBC, (May 25)

Naypyidaw Kum 10 A Tling: A Thlithup In Sakmi Khualipi Ahohmanh Nih An Hlum Hlei Lo

Thilmak, khuaruahhar le hngalh awk a buaithlak ngai le har ngaingai in a hung chuak mi Kawlram khualipi thar Naypyidaw cu New York nak in a let ruk in a ngan deuh. A thianghlim ngai. Nain,a chungah zeihmanh um loin a lawngkang mi khuapi a si. A sikun ah, ziah an sak hnga?

Naypyidaw Hluttaw Innpi

Kan hnu kum June thla chung ah Naypyidaw pawng Yezin ah sianghleirun kaimi Laimi (Chin) nih sianghleirun siangngakchia cawlcanghnak kong ah biaruahnak le Salai Tin Maung Oo Philhlonak tuah ding ah tiah an ka sawm i Naypyidaw cu ka va kal. Salai Tin Maung Oo a thih ni taktak cu sianginn kai he a ton caah tiah nirukni ah biaruahnak le tonpumhnak tuah ding an ka ti caah ninga zaan ah Yangon (Rangoon) in ka thawh i, Naypyidaw lei ahcun ka kal. Naypyidaw cu ka voikhatnak kal ding a si. A khua umtuning le lamlesul a ṭhat ning khi an chim cu ka theih pah lengmang cang. Nain, ka phan bal lo. Ralkap lubik Pu Thang Sui timhtuahnak in a thlite in an rak sakmi khualipi a si bantukin a lam le sul cu a tha taktak. Mawṭaw a kal le kallo hmanh khi a hngal setsai lo. Sianginn kainak in ka tlunka cu sikaw, Kawlram zong ah mah bantuk lam pei a um kho ve ko hi ka ti len. Mawṭaw a kal le kal lo zong ka hngalh setsai lo bantukin ka rak i hngilh diam i, lampi ah voi khat hrawng kan i dinh hnu ah mawṭaw dinhnak [a voi hnihnak] kan phan cang tiah anti caah ṭum ding in an hung tehcawl thawng ceo khin ka hun i hlau. Ka vun lau pah nawn. Lau nawn pi khin, hika hi "Bawkah Tirih" mawṭaw dinhnak a si maw tiah ka hun hal hna. Cucu, Yezin siangkaimi ka naule nih kan rak in don lai an ka tinak a si i, ka hun ṭum beh. Tlawmpal ka hun ṭhut luklak ahkhin, Mawṭaw Saikel pathum in a hung ka dongmi cu an hung phan. Kan i ton cu ka lunghmui ngaingai. An ka dong sual lai lo tiah ka phang pah ziar.

Mawṭaw Saikel lukhuh cu an hun ka pek i, Saram Sibawi, Thingram Kong Cawnnak le Cinthlak Kong Cawnnak pawl a umnak Sianghleiruun lei ah cun an hei ka choi pi thluahmah. Naypyidaw chung taktak cu a luh zong luh dawh ka si rua lo. Bawkah Tirih mawṭaw dinhnak cun kan chuak, Saikel cung cu sikaw, lam a kauh ning le a ngan ning hrawnghrang cu fiang taktak ka hun hmuh pah tluahmah. A kau taktak khi a si. Saikal mongh pah cun, a ka phirhtu nih Naypyidaw lam umtuning pawl le a ngerh ṭukṭak mi kong, luhnak lam khat (one-way) lawng hna si i, hna a hnawhnak kong a hun ka chimh pah. Cu tluk lamkau le ngan ahcun mawṭaw khi ram dang bantukin “ving- ving-ving” tiah i chok pah sehlaw cu a rem ngai hnga nain kanmah saikel pawl lawng cu kan si. Mawṭaw umlo mipi zong cu Traffic nih a hun kan dir ter pah. Kan dir pah ve. Naypyidaw timi a kuam chung kan hun lonh a si lai dah, lam cu a hung hme thluahmah. Tuan i lam he tahchun ahcun Lai lam kan timi phun khi a hung si hnga dah ka ti....Hmmm! Makha Naypyidaw cu a si mu tiah ka lungthli khin ka hei ti.

Thinhun le Lungnuamlo Ngai In Um Peng Ding Ah Kan Chan (Nunnak Caan) A Tawi Tuk

India President hlun Dr. APJ Abdul Kalam nih amah pumpak tonmi kong ah hitin a chim:

Dr. APJ Abdul Kalam

Ka hngakchiat lio ah, ka nu nih kan zapi caah rawl a kan chuan piak tawn.
Zaan khat cu chunnitlak rian a tuan hnu ah ka nu nih a chuanmi rawl cu a hun kan ser piak, ka Pa hmai ka ah Subzi (Meh) le Roti a ut/kang (Laimi ca cun Buh ut kan ti hnga) ngaingaimi kha a hun chiah.

Aho tal nih a kang/ut ngaingaimi Roti cu an hmu in an zai hnga maw tiah ka hun ngiat cuahmah lio ah, Kapa nih a hun lak i a ei thluahmah pah khin sianginn ah ka tlamtlin le tlinlo kong a hun ka hal pah.

Kha zaan ah zei ka rak chimh cu ka hngal ti lo, nain, ka philh khawh lomi cu Kanu nih Roti a ut tuk lak in a tuah sual ruang ah a nawlmi kha a si.

Ahlei in ka philh khawh lomi cu kha zaan i ka pa nih a rak lehmi bia kha a si.

Cucu;