Sunday, January 18, 2015

Catial Thiam Bertil Lintner le Kawlram Bupi Thlennak: Rangleng Ah Rangtum A Hmai Ah Chiah Loin A Leng Hmai An Sakter (Hnuhmai An Palh)

Catialthiam: Bertil Lintner
Kawlram Bupi kong zohfeltu minthang thawngzamh catialtu (Journalist) le catial thiam (Author) Bertil Lintner cu ralkap cozah chan lio ah Kawlram luhnak nawl an rak phihmi a si. Nain, atutan Journalism Workshop ah Yangon a phan. Yangon a phanh lio ah Mizzima biaruahnak an ngeihmi cu careltu caah ka hun leh.

Q: Tuan deuh ah a cozah nih zulhphung lam 7 (7 Steps Road Map) kan zul tiah an ti tawn. Atu hi tah an zul ti maw?
A: Kha zulphung lam 7 kha a dong cang rua ka ti ko. Karhlan ding dang ka hmu ti lo.

Q: Kawlram Bupi i thlennak a bik in Ramkhel (politics) le chawlehnak (Economic) hi a tak si ko maw?
A: Ai! Tak hlah. Thil zeizong vialte a dang ko nain, zeihmanh a thleng taktak lo tiah ka hawipa nih cun a hei ka ti. A hlannak in Cachuahnak le Thawngpang zalonnak cu tlawmpal a um deuh, ramkhel phu pawl zalong deuh in an cawlcang kho. Asinain, ramchung nawlngeihnak hrampi cu a thleng rih lo.

Hluttaw (parliament) chung ah Ralkap zatuak 25% lawng nih phunghrampi thlenremhnak kong ah veto a pek hna siloin Ralkap hrimhrim nih Defense Minister (Runvennak Vuanci), Home Minister (Rampi Vuanci) le Minister of Border Affairs (Ramri Vuanci), ram pakhat ah a biapi bik ministry pathum cung ah nawlngeihnak le a sangbik biakhiahnak an ngeih rih. Home Ministry cu a biapi tukmi a si. Culawng siloin Ralkap Lubik (Commander-in-Chief) nih nawlngeihnak sang tuk a ngeih. 

Q: Mipi tampi nih U Thein Sein cozah tang ah ram pumpi huap kahdaihnak le remhdaihnak minsenthutnak cu a um kho hrim lai an ti. A si tak kho ding si tin na ruat maw?
A: Ai, thil an tuah ningcang hi a hman lo. Thil sining (remdaihnak tuah ningcang) tak tiah cun kahdaihnak thawngthanh si. Zeihmanh minsenthut a hau lo, mizapi theihter in thanh khi a si ko. Cudih hnu cun, biaruahnak thok, asinain, kahdaih hnatlaknak ding i cahran kong le thil sining kongkau ah biaruahnak ngeih a hau lo. Cucu, atulio an tuah cuahmahmi a si. Ram chung ah ral a thawhnak a ruang cu ramkhelrian (politics) ruang ah a si tiah chim a si. Cun, kaphnih in lungtlin hnatlaknak ngeih hnu ah minthut cu a si. Cucu, hnathlaknak cu kahdaihnak caah siloin ramkhelrian (political agreement) tu ah a si. Nain, Kawlram ahcun a hnu le hmai an i palh, Rangleng tu kha hmai an sakter i, rang tu kha hnu ah an chiah. Cucaah, atu an tuah liomi hi hlawhtling lai ka zum lo.

Q: Ngiathlaitu le Soiseltu tampi nih Hluttaw (parliament) chung ah NLD cawlcangh ning kong ah an lungtling lo ngai. Nang tah zeitindah na hmuh ning si?
A: Aw! A sining tawn (thil sining) ahcun Ralkah phu (opposition) nih cun lamdang le thil sining dang zulh ding an chuahpi tawn. Cucu, phung ning in a kalpi cuahmahtu Cozah i ruahnak le kalning he a dangmi phung khi a si. Asinain, cucu, NLD nih an tuahmi pakhat hman ka hmu rih lo.

Q: Cun, mi cheukhat nih a cozah party a simi USDP hi aa thencheu an ti?
A: An i cheu cu si lo. Nain, phu thum in a dangdang in dohtu le duhtu tlawmdeuh le tamdeuh in an um. Pakhatnak ah, U Thein Sein duhtu, pahnihnak ah U Shwe Mann duhtu le pathumhnak U Aung Thaung (thlennak a duhlotu tiah ruahmi a si) hruaimi tiin an um. U Shwe Mann hi Aung San Suu Kyi he neihniam tein a um i, President U Thein Sein hi a karlak hrawnghrang ah a um. Asinain, an i then taktak cu kan ti kho rih lai lo.

Q: A ralaimi Rampi Huap Thimnak tiang hi an um ti kho lai tiah na ruat maw?
A: Kan hngah rih in, zoh hau te kho hnga.

Q: Zeitindah U Shwe Mann na hmuh ning si le atu thlennak ah a thazaang chuahnak?
A: Keimah nih U Shwe Mann ka hmuh ning cu a biapi ah ka ruat lo. A biapi lo taktak mi si. A biapimi cu Ralkap nih zeitindah U Shwe Mann an hmuh titu hi si deuh. Ka ruahning le kaa lunghmuihmi cu Ralkap chung ah cutluk in a lar ti lai lo dah. Cun, mi cheukhat nih cungkai duhnak lungthin a ngei tukmi le chungkhar in chawlehthalnak lei nawlngeihnak lakdih a duhtu ah an ruah fawn. Hihi a hman ko a si ahcun, a ralaimi thimnak ahcun U Shwe Mann President si khawhnak ding caah Ralkap nih an dirhkamh dingmi hi cu zum awk ah a har ngai. 


Theiternak: A tlak bik ning in careltu caah lehmi a si.~SHL