Thursday, November 13, 2014

Minung Kan Nunnak le Timhtuahnak Ngai Hi...!

Tuante ka ihlonak a sau cang. Ka ca tuah ah deilei 3, 4 le a chel sianginn khar a ton caan ahcun deilei 5 tiang ka thut caan a um i zaan 3 aa pehtlai cang i, ka baa ngai cang. Tuzaan cu tuante ah ka it lai tiah chun-ni-tlak ka ruah cia. Ruahcia bute in tuante in carel ka thok! 10pm hrawnghrang a hun si ahkhin ruahlopi in ngaichiatnak kong ka hawi pakhat nih a hun ka chimh! Carel pah chawh pah in, caan ka hmang.

11pm tlawmpal a hun si ahkhin, Ih ka tim. Ka it cang lai ka ti! Ka ih deuh hlante ah, Ka Room hmai in a thangpi in authawng ka thei. Voi 2 le 3 hrawng ka theih nain, ka chuak lo! A ruah awk zeihmanh ka thei lo! Ihnak cu ka hun sersiam ko! Tlawmpah ahkhin, Ka Inn-kaa kingh thawng ka theih! Voi 2 pehtlai in an kingh caah voi dang nakin rian rang in ka tho i Inn ka cu ka hei on! Ka room hmai ummi pa nih cun, Ka upa, Kachin ah a ummi a thi! Ka ngaihchia tuk! Ka lungrawk tuk! Atuhi, phone chawnh ka duh hna i, Inn lei chawnhnak caah phone balance ka rawng lai ka ti tiah a hun ka chimih khi a si. Aw simaw? ka ti i, rian rang i, ka Inn-kaa tawh (cabi) ka lak i ka hun zulh colh! Inntang kan tum pah ah, Kachin kan hawipa inn tang a ummi kan hawipa ih a tim cangmi cu ka hei hlauh ve! Inn tang ah kan tum. Inn tang ka phanh ahkhin, Inntang innhmai thutnak ah nan nih rak thu ko u law, keimahtu nih Phone Balance cu ka va rawn lai. Rak um ko u ka ti! Kan hawipa nih a celh hrimhrim lo! Phone tangka ka hei rawn dih cun ka rak kir i, kan hawipa a dang pakhat he cun bia kan ruah! Kan si khawh tawk in kan hnemh! Kanmah nak in upa lungfim cia cu si kaw, a zeiti hlemh awk zong kan thaim veve lo! Lungfah ko cang ah cun lungfah cu a si ko! Ngaihchiat cu a si ko cang! Thihtak cu minung fa nih kan celhmi a si hrimhrim lo.

Ka ruahmi cu, Aw, Vawlei kan nunnak hi zeite hmanh a si lo mi, chikhat ca taktak telawng pei a si ko hi. A hohmanh hi vawilei thihnak in a luat ding kan um lo i, a hrial kho ding zong kan um fawn lo. Kan duhnak ni le caan ah thi ding in kan i thim kho fawn lo! Vawlei cung mithang pipi zong an thi i, minthang lo zong thih a si ko. Tangka ngei, mirum le milian ngan zong zawtnak tiah ruah setlomi in an thi ko, phaisa an ngeih ko zong ah, cancer damh khawh lomi in an thi thiamthiam ko. Apple CEO Steve Job zong kha Apple phone tha chinchin ding in a zuam cuahmah lio, a thanchoter thluahmah lio ah, cancer in a thi ko! Phaisa cu a hei ngei tuk liangluang lai va si kaw, a damh kho hlei lo, thihni caan a tlin phot ah cun hi vawlei cu kal tak thluahmah cio khi a si ko. Cun, Fidi minthang zuknung cangthiam Paul Walker zong Furious 7 a thlak thluahmah lio ah a thi! A canceo tiang lawng a thlak manh! A thlak takmi Flim (Zukcawl) cu April 2015 hrawng ahkhin zoh khawh a si te hnga...! A nih zong cu, thi ding cu aa tim hrimhrim lai lo dah! A zukcawl thlak cuahmahmi hmanh a dih tak manh hlah ah a thi ko cu mu...! Nunnak Ngai Hi...?

Atu bantuk thil a can tik ah, minung kan si bantukin i hnemh le i thutpi, biaruah le lungthawnnak i pek a haumi si. Biaruah le Hnemh cu ka thiam hrimhrim lo! Nain, nikhat-khat ah cun ka ton thiamthiam ve dingmi a si ko, kum 10 ka si ah Hringtu Nu nih a kan thih tak i, ngaichiatnak fakpi ka ton bal cangmi kha a thar in a hun ka hngalhter than...! Ka hawipa thutpi pah le, cu ti khuaruah pah in, Minung Ka Timhnak Tuante Ih Cu, tuzaan ahcun tlamtlin dawh a si ti lo......

Minung Kan Nunnak le Timhtuahnak Ngai Hi...!


Salai SH Lian
01:22 am
11/11/14

Saturday, November 1, 2014

Zaukphung [Democracy]: Atulio Kawlram Bupi Thlennak (Part 3)

Dal 3nak;
Zaukphung Hlawhtlinnak Le Tlinlonak
8888 Sianghleirun Siangngakchia Duhlonak Langhter Lio
Mifimlo le cathiamlo tamnak ah Zaukphung ihruainak hi tlam a tling tawn lo. Zeicatiah, Mizapi nih ramrian ah i fiannak a tlawm caah a si. Curuang ah Mizapi nih ramrian kong i fian hi Zaukphung hlawhtlinnak ah a biapi tuk mi a si. Cun, Mizapi hna nih ram caah ipekchannak, zangfahnak lungthin, mah pumpak calawng ruahlonak, dinfelnak ngeih (discipline), phukhat le phukhat ikawmh thiamnak, pawl hi Mizapi nih an ngeih khawh a hau. A sikhawh chung in fimthiamnak hi manlo in cawnkhawhnak tuah a hau i mirum le sifak thleidannak umlote in a hopaoh nih cawn khawh ding hi Zaukphung hlawhtlin khawhnak ding ah a biapi mi thil an si. Zaukphung hlawhtlin khawhnak ding ahcun Mizapi nih zeibantuk covo (Rights) le tuanvo le tuahding (Duties) kan ngeih tihi i hngalh a hau. Cun, Mizapi nih Ramrian kong ah zeidah harnak le tthatnak kan ton ti kha hngalh peng a hau fawn. Cubantuk hngalhnak le theihnak cu cawnnak le ttha tein kherhlainak lawng in a ra kho. Cucaah Mizapi hna pumpak fimthiamnak hi Zaukphung hlawntlinnak ah a biapi tuk mi pakhat a si.

Zaukphung [Democracy]: Atulio Kawlram Bupi Thlennak (Part 2)

Dal 2nak;
Zaukphung Muru (Basic Principles of Democracy)

Liberty Zuk
Luatnak (Liberty): Zaukphung i a biapi bik hrampi a simi cu luatnak siloah zalonnak (Liberty) le pakhat le pakhat itlukruannak (Equality) an si. Mizapi nih Zaukphung uknak ahcun a sang bikmi luatnak le itlukruannak kha nuam le tlingte in an tin co. Great Britain ram ah cun, an rampi ihruainak ah buaibainak pakhat khat an ton sual tikah Ram hruaitu lutlaitu bik (Prime Minister) nih a mah a dotu/ralkah (opposition) a simi hruaitu lutlaitu bik a ton i ruahnak hna a hal. Asinain, Siangpahrang uknak phung (Monarchy), Hramhram uknak phung (Dictatorship) hna ah cun zeibantuk a biapi mi caan hmanh ah Mizapi le dotu/ralkah party a simi cu chimrel khawhnak zalonnak ngeih a si lo.

Tlukruannak (Equality)Zaukphung i a biapitnak bik pakhat a simi cu pakhat le pakhat itlukruannak (Equality) hi a si. Rian a san deuh ruang ah siseh, biaknak ruang ah siseh, hrinsor le phun ruang ah siseh, nu le pa sinak in siseh i dan ruang ah Mizapi cung ah zeihmanh thleidannak a um lo. Culawng siloin, mi zeihmanh ram phungphai (Laws) hmai ah ikhah dih a si i, a hohmanh duhsak deuhmi um a si fawn lo. Zatlang nun ikhahnak a biapit tlukte in pumpak tthanchonak le ramrian tuannak ah pakhat le pakhat ikhahnak silo ah itlukruannak hi a biapi tukmi a si. Pumpak tthanchonak i Mizapi sirumnak le sifahnak ikhahnak a um ttung lo ahcun ramrian le zatlang nun itlukruannak cu pakpalawng an si.