Sky Park in Singapore Chikhat Cuanhnak

In Singapore: Khuachung Kalmi Tlanglawng Kan Hngah Lio~Pa Uk (Photo)

Ziah Singapore luhchuahnak phung 'immigration law' rellopi in cun Singapore cu na rak phanh khawh tiah Milutchuak (Lah-wah-kah) chekhlattu nih 2014 ah a rak ka ti. Cu lio Singapore ka phak hnu in, Singapore tlawn nakding a lam a um kho ti lo. Sianginn kai pah a si tik ah, kan umnak ram nakin nuncan ning (living standard) a san deuhnak tlawn ding hi cu a har ngai. Sianginn lei rian herh: Conference, Studies Tour tbk. in kal lo ahcun, a fawi lo. Ca cawn (Course Work) chung ahhin ram tam ngai cu ka phan. Sianginn lei in siseh, conference ah siseh  a kaitu le cathluan chuahpitu tiah ka kal pah len. Nain, Singapore hi caantha a um kho lo. Sianginn lei program phun um lo cun, rian fekte in tuanmi um lo in, Scholarship he si tik ah, i cawm kho fangfangte khi a si. Khualtlawn a huam tukmi si ko zong ah, Singapore bantuk tlawn ding hi ruahnak ah a um tuk lo. Lam naih a si ko nain, tlawn ding ah a har deuhmi le luh ding ah a har deuhmi ah ruah theo a si.

Sky Park In Singapore Khuachung Cuahnak

Nain, kan ram a thlennak nih thil sining tete a hung thlen pahmi tete an um. Kan ram a thlennak cohlannak le lawmhpinak caah siseh, pehtlaihnak a that chinnak ding caah siseh, chawlehnak a thawn nakding caah tbk. timhnak nganpi he don cio a si. Cucu, ram pakhat le pakhat pehtlaihnak a tha deuh cang, kan i pehtlaihnak a thawng deuh cang timi langhternak ahhin, Visa Exemption an ti i, ram chung luhnak visa hau lo ah an tuah theo tawn. Cucu, 2011 hnu in Ramkomh Kawlram thlennak cohlannak le lawmhnak caah tiah ASEAN ram chung in hawikom ram nih Ramchung Luhnak Visa cu an hrawh piak cio. Kan pehtlaihnak kan thawnter lai, kan ram nan luh ah siseh, nan ram kan luh ah siseh, Visa a hau ti lai lo timi hnatlaknak an ngei. Cucu, ASEAN ram chung in, Thailand nih a hun thawk. Singapore nih 1 December 2016 thawk in Ramkomh Kawlram mi caah Visa a hau ti lai lo. Singapore nih thawngthanhnak a tuah. Hihi ram 10 komh ASEAN nih chunmang ah an manhmi zong a si. Europe bantukin visa hau lo in, chawlehnak tuah khawhnak ding caah tlawnkai fawinak Visa free zone cu hmailei saduhthah nganpi pakhat a si. Cu bantuk thiam cun, ASEAN economic community timi hi 2015 ah thanhnak zong an tuah cang. Cucu kum 1 tluk a rauh hnu ah Singapore nih visa free a hun tuah hi a si. Cu cangka cun, December 1 bak ah, Singapore kan lut lai, kan tlawng lai tiah Sianginn kaiti hawile cheukhat le Bangkok i, Kan Pu, Kan Pa Pu Biak (Singapore ah saupi a rak ummi) he kan i sawm hna. Nain, sianginn kai pah le, Laitlang lei ah riantuan pah a si tik ah, tlamtling lo i, December 1 tlawn ding cu Singapore lei si lo in, Laitlang khuate leitu ka phan. 

Cuticun, caansau nawn Singapore tlawn ding lungriak bu in ka um lio ah, Laitlang lei in Bangkok a rak tlawngmi hawile he bia nuam ruahnak in a tak ah hun cang. Sianginn kaiti hawi le Pu Biak cu ka hun chimh hna, Okay an si lo i Laitlang lei rami he lawng cun kan hun choi. Kan i thawh lai ah, Pu Biak cu "nangmah he kan i timhmi hi pakhat zong kan tuah kho rih lo, kan sianginn zong na ka leng kho lo, AIT zong kan leng kho lo i, Saya Thawng Hlei kainak Chonburi rilikam zong kan tlawng kho lo. Singapore zong hi a tlamtling taktak bal lai lo. Bangkok khua pawngkam hmanh kan tlawn hmanh hlan ah, Europe, US tbk. tiang ka tlawng manh cang, kan sainginn zong nang na caah cun a hlat tuk khah ka hei ti tak". Nain, tutan ka khualtlawn bel cu, ka rian le ca nih a kan nenh tuk lio ah tenhmi si kaw, ka hliphlau tuk lo. Ka excite tuk lem lo. Nain, ka hawile Bangkok ah a rak tlawng duaktami caah cun, an i hliphlau ngai, an i ngaih ngaingai i, an excite fawn. 

Jubilee Donhlei In Sky Park Hei Cuanhnak

Singapore kan phan, March 1, 2017 cawn nithum ni chun lailing a si. Singapore ka phanhnak in ka ruahnak a ka thlengmi thil pakhat-hnih te a um. Nain, nihnih le zankhat taktak telawng cu sikaw, chim le rel zong hin palh khawh a si men hnga. A thleng titik ah, cungtangleh tiang thlen a si lem lo. Singapore kong hi tampi zong ka hlathlaimi le kherhlainak ka tuahmi cu a si lo. Nain, ka theih tawnmi cu a zalong tuk lemlomi Democracy uknak phung an hmang timi a si. Cuti a si ko nain, thanchonak ah a rang taktakmi, ASEAN le Asia lawng hmanh ah silo in, vawlei cung tiang a rang bik ah a telmi ah a cang. Kumzabu a cheu tluk lawng a si ko rihmi ram nih, cu siangpahrang chan, kha siangpahrang chan tiah a uarthlarmi kan ram cu a thah deng. Atu ah, Singapore hi thangcho tilo in, thanchonak hi dirter hna sehlaw, Ramkomh Kawlram nih kum 48 tluk lawng ah atu a sining le a dirhmun a phanh lai tiah thiamsang nih an timi cu ka hun phanh in ka fiang chinchin. Cun, a Zalong tuk lemlomi uknak phung hmangmi an si ko nain, ka uar ngaimi cu; miphun le biaknak a dang liangluangmi le a cawh in an ummi kha a cozah nih a cohlan. Cucu, vanlawng cung in kan tum i, khuachung kalmi tlanglawng kan hun i cit bak ahkhin a fiang colh. Kan i chitmi tlanglawng chung ah hmuh khawh a si. Tlanglawng chung i catialmi cu holh phun 4 in, an tialMirang (English), Tuluk (Standard Mandarin), Malay le Kala (Tamil holh). Cucu an i khahlonak cohlan zia an thiammi kha ka uar ngainak cu a si. A sau tuk sual lai, kanmah kan si ning kong ah ka ruahnak a ka thlengmi pakhat hnu pakhat in ka hun rel deuh lai….

Pakhatnak cu kanmah kan ram kong lila in a si. Hi tluk tlawnkai a fawi komi hi maw caansaupi phih kan si ka ti [cozah chia tang um a fah zia a hun ka fianter than, mah tein chap chih awk tha lai dah….]. 

Singapore National Library: Salai SH Lian (Photo)

Pahnihnak, a thangcho kan timi zeidah a si timi a ka ruahter. Khawika kal poah ah, Innsang pipi le lam tha pipi hmuh khi maw thancho cu kan ti hnga. A thangcho tuk ko kan timi ah kanmah pumpak cio kan nunning le sining, umnak pawl tah thancho a biapi in a hau ve hnga maw tbk. pawl khi ka lung ah chuak ngai. Zei khawm si ah, ram tha deuh timi cu tlunkalnak, chawhlehnak tbk. pawl hi cu khawika hmanh ah a sining cu a khat pah dih ko cang, chawhleh a fawi. Hi kong zong cu a sau tuk sual lai, biadang ah ka pial pah... Nambar vun pek in, pakhat, pahnih tiah hun rel thluahmah ahcun, a um liangluang ko lai. Nain, ka ruahnak a hun ka sersiam deuhmi le thleng deuhmi cu hihi a si. 

A pathumnak le donghnak zong hun si phot seh! Singapore tiah ka rak theih hmasa bik hi, tang cheu ka kai, 1995 tluk hrawnghrang ahhin a rak si. A sau ngai cang tiah hei ti ko usih! A sau tuk lem lo zong ah, cu lio ka theih ning ah ka nute, ka nunau kha kuli hlawh riantuan ding ah a rak kal. A kal hmasa pawl a si an rak ti. Cuti a rak kal cu, mi sin-um riantuan ding ah a rak kal. Nain, a rak kal lio ahcun, sin-um tuan ah a kal timi cu ka rak hngal lo. A hnu i ka hei theihhngalh chommi. Cucu nihin ni tiang ah Laimi nih cu riantuan ruah ah kan kal peng ko rih tiah ka theih. A dang phun khat ka theihmi cu, kan innpa pa hi a kalmi a um fawn. A nih hi, Tilawng nganpi saknak, remhnak, le sithuhnak ah rian a tuan an rak ti. A fawinak in Singapore ka rak theih ning cu, rian har deuh vak tuannak hmunhma a si hei ti ko ning! Cun, naite hrimhrim zong ah, keimah pumpak hlathlainak ka tuah i, Singapore ah sin-um riantuanmi chonhbiak awk thami le rian dang tuanmi interview tuah in, capar pahnih ka tial. Nain, cucu rian cu ka nautat tinak pakhat hmanh a si lo. Rian ah nautat ding a um lo timi hi ka pom ning a si. Vawlei cung ah zeipoah hi, pakhat le pakhat a herh dihmi lawngte kan si tihi ka tlaihmi a si. 

Cucu, Chinland Post Online ah, Aljazeera Laitlang A Phan; Vawleipi Theih In Singapore Ah Sinum Riantuan In Hartongmi Chin Le Kawl Miphun Kong A Phozar timi le Chin Digest caah, Singapore Ah Kumtlinglo Sinum Riantuan In A Hlawhfami Dirhmun Le Harnak tiah ka rak tial.

An kong ka tial ko nain, keimah pumpak in an riantuannak le an sining cu thukpi le fakpi in ka hngal dih kho lo. Tutan ah ka ruahning a hun ka thlengmi cu nihin le zaankhat chung ah a kan zohkhenhtu le tlangtlatu hawikom vialte hi ka rak theih ciami le hngalh ciami rian a tuanmi an um lo. Ka caam chung ah mi tampi cu ka tong manh hna lo nain, ka tonmi chung ah ka lawm. Ka upat hna! Nai hrawng ah Kawl Bawi Singapore ah an i thlopbul tik ah, Kawl Nurse nih an congh hna i an khuaruah a har timi kha a tak in ka va hmuh hna, ka ton hna. Nurse tuan liomi he bia tawite kan i ruah kho. Nain, an nih hi Kawl miphun deuh an si. 

Singapore khuasa hawile nih zaanriah hrawmpi lio

A dang pakhat cu kanmah naihniam tein a kan zohkhentu kan hawile chung in an tuahtuanmi cu ka uang ngaingai. An riantuannak cu ka mit cun ka va hmu lo nain, ka rak theih tawnmi cu a si lo. An ka chimh ning ah, Engineer lei rian deuh an rak tuan. Engineer an rak si, a silo ah, Assistant Engineering tal an si. Fiang deuh in ka hun ti khawh lomi bel hun ka theithiam ulaw.... Cuchung ah, a cheu cu Kawlram an cacawnnak in cu an rian a phanmi an um bantuk in, Singapore ah sianginn kaimi zong an um thiam. Pu Biak nih a ka chimh tawnmi Singapore ah riantuanmi Laimi cheukhat an rian a tha ngai si. Kawlram ah Geology (Bu-mih) in a dihmi cu Singapore ahcun, Engineer rian an tuan a ka timi kha anmah chan lawng silo in, chanthar zong an um ko hita ka ti. Ka hmuhmi le theihmi kong cu Engineer kong lawngte a si tik ah… aw, caan khat lio ah si ka rak duh vemi, phanh k arak duh vemi timi khua a hun ka ruahter than. Nain, atuhi kei zong Social Engineering pei ka si ve ko cu tiah ka hnem….

Sky Park cung in Rili lei hei cuanhnak

Cun, pumpak in ka tonlomi sin-um riantuanmi zong cu an um thiam fawn. Cucun, Singpoare hi Kawlram miphun caah a rian phun kip kan tuannak hmun pakhat pei a si ko hi ka ti. Ka lung ah a tang ngaimi belte pakhat cu hi bantuk riantuannak ram le vawlei cung ah sianginn tha bik tiang a umnak ahhin, zeitintal Laimi le Laimi sianginnkai fimnak kawl pah in riantuan pah silo ah, sianginn dih bak in rian luh khawh colhnak ah i bawmhchanh khawhnak lam a um hnga maw tikhi a si. Singpore, an ram ah leitang thilri tampi a chuak le vawlei hmunhma tampi an ngei lo nain, minung fimnak kha a sang bik ah a chiah i, minung fimnak hmang in thanchonak an tuahmi nih hin, a hleikhun in ka lung a ka lak hringhran! 

Cucu, kan nih Laimi ca zong ah a tha tuk hnga mu ka ti i, Laitlang cu Fimcawnnak Khualipi (Education City) si kho te sehlaw tiah saduh ka thahmi ruat pah khin….

Salai SH Lian 

Khualtlawng Diary 

2017 March 10

A pehtlai tuk lemlomi hmanthlak tampi ka hun in dangh hna :D