My Last Day in Delhi: Tthennak Hmun Vawlei Ah Nang le Kei

ANAND Vihar Terminal

Zing dang bantuk siloin tuan in thawh ka tim. Ka mobile ah Alarm zong ṭhate in ka chiah, reminder zong ka ti chih rih fawh. Cuti ka tuahnak a ruang cu, thlapa thla 3 le 4 chung tlun ka timhnak hlawntlinter ding ah a si. Zingka tuante thawh in, Tatkal (urgent) in Tlanglawng ticket lak ka duh caah a si. Alarm le reminder ka chiah mi an awnh hlan deuh te ah, Bangalore in ka hawipa nih phone a rak ka chawnh. Zangfahnak tein Tlanglawng ticket PNR rak ka check piakta a ka ti. Ka tho kho hrimhrim lo. Ka thawh mah hlan lila ah a mah nih midang nih an ka check piak cang i, a hau ṭhan lo tiah a ka ti caah tlawmpal ka it chap ṭhan. Tlawmpal ka ih ahkhin Alarm a rak awn… ka tho hlei lo! Minute 5 daan ah ka chiahmi Reminder (Ticket Caw!) timi nih thawh lo awk ṭha lo in a ka tuah caah ka tho. Ka hmai ka phiah, ka kam ka ṭhuah. Lakphak ka vun din phah khin, ka laptop ka lak i, Internet (maivan) ka vun peh colh. Suimilam ka zoh i, 8:45am lawng a si rih. Online in Tatkal ticket lak ding ahcun IRCTCs website cu ka vun on, Tlanglawng min pawl pakhat hnu pakhat cun ka vun zoh, ticket cawk har ngai ding phun khin an um… Aman pakhat hnu pakhat in ka check! 3 Jan., 2014 kal ding ticket cawk khawh ding cu a lang mi a um ruam lo. Suimilam 1 fai ka hngah hnu ahkhin, Tatkal ticket in cawk khawh dingmi cu a vun lang. Asinain, cawk khawh a si thiamthiam lo. Zeiruang dah a si hnga ka ti pah khin, suimilam ka zoh ṭhan cu, 9:50 am a si. Aw! Minute 10 pei a duh rih ko hi ka ti pah khin, website dang le tlanglawng man fawimi cu ka check pah ṭhan cu website traffic jam fak ngaingai cang. A nuar ngaingai! Suimilam 10:00 am a tlin bak in, ka vun on khawh, ka zoh cu Available 48 seats tiah a rak ti ko. Rian rannak in ka cawk zokzok lai ka ti, Seat available 17 a taan ceo hnu ahkhin, ka nau pa ca he ka cawk khawh. Hmmm…! Ka tlung taktak ko cang lai hi ta ka ti, ticket ka ngah. Voikhat hnangam cu ka hnangam phot!

Ruahlo piin, Ticket ka cawk dih tlawmpal ahkhin ka hawipa Sang Duh nih phone a rak ka chawnh. Kan in leng lai kan ti, Inn ah na um maw tiah a rak ka ti. Tlawmpal ah Peka a rak phan, Pa Hup (Ka Kawi) nih a rak zulh. Cun, a hnu bik ahkhin, Sang Duh cu a hong phan ve. Inn cung ah kan kai, CSU Study Tour 2014 kong ah bia kan i ruah hna. A dongnak ah kan timi cu, zaan 8 pm hlan ah, Bus confirmed tuah ding, Resikesh ah Tour Package confirmed tuah ding ti a si. Cucaah, Sang Duh nih a ran khawhnak chung in, kal duh le a tim mi poah sin ah, tangka kholh hna seh kan ti. Cu ahcun 12:15pm a si manh cang. Hi caan ahhin, Inn ah Taaku (thanthling le ungti chuan) ei ding in, Mai ……… nih cun a rak ka hngah ko. Atu le tu massage a ra, kan tuah mi ka chimh, “nuam te’n” a ti ko nain, “na manh deng maw?” ti he khin a lo ko. Hngah cu a har ngai cu mu! Cu ahcun ka thil hi ka serh dih naisai rih lo! Cawk ding ka timi zong a tam ngaingai rih! Ka hawi le an chuah bak in, Leng ah ka chuak ve, Laitlang lei zuar ding le tlun zoh ah tiin Laithil pawl cawk ah ka kal. Thangkolh inn ah ka pial pah, U Peng te zong ka va veh pah hna, A naupa tlun ve ding a si caah, Tilak Nagar Bazaar ah an kal tiah an ti caah ka chuak colh. Cun, Pu Te-a (Kap Maung) dawr ah Australia in tangka kuat hlam ding ah ka pial pah ṭhan. Ka hlam khawh le cangka in Laithil cawknak dawr ahcun ka lanh beh! Dawr chung ka phan le phanh lo ah ka phone ka zoh i, Uu, Khawika dah na um? Na manh deng maw timi message le Na rau rih lai maw? timi phone sms (cakuat) ka hmuh. Ka rel lio ah sms dang pakhat a rak lut ṭhan, ka zoh cu “keimah zong leng ah ka chuak ta ve” ti a si. Cu sms a ka kuatu cu ka hei call colh. A rak tlaih! Hello, khawika dah na um? tiah ka hal, C-1 pawng ah ka um. Inn chung hmanmi thilri pawl zuarnak dawr pawng ah ka um. Nang na manh deng maw tiah a vun ka hal. Ka manh ko cang! Kan inn lei in rak ṭin u law, kan inn ah rak pial pah u. Cun, nan Inn ah keimah nih kan zulh behte lai tiah ka hei ti. Phone a chiah!

Laithil pawl cu ka cawk! Tam lak te ka cawk…! Laitlang lei i a tangka in tlunpi nak cha cun, Laithil in tlun pi ning law a miak in ka zuar khawh lo hmanh ah, a zinnak tlawmpal miak tal cu ka hmu ko hnga lo maw tiah Laithil- Thi, Taisawm le a dangdang pawl ka cawknak cu a si. Delhi ah Laithil cawk cu a thei ballomi caah khuaruah har thil a si kho men. Laithil ka timi ah, Thi, Taisawm, Kenghri, Hrukpi, tbk. a phunphun hi India ram khualipi in a chuakmi a si. Kala nih an tuah. Cun, a cheukhat Laithil pawl hi, 1951 tluk ah Ralzaam dirhmun in khua a sami Tibet (Tibetan Refugees) pawl nih an zuarmi a si. Cucu khuaruah har ngaimi thil a si i, Tibet mi e Laimi kan i pehtlaihnak zong thuk lakte a fianter ruah tiah ka ruah. Asinain, Kala nih an tuah dihmi cu a si ko. Kala pawl i an market ah kan i cang. Cu nih cun, pumpak in Laithil uarlonak lungthin a ka ngeihter. Nain, Laithil cu tlunzoh zeikau le tlunman tal ka hmu hnga maw timi ruahchannak he ka cawk ṭhiamṭhiam ko! Ka cawk dih i ka vuh zoh chun a rit ngaingai! Aman kan vun tuak cu India tangka in Rs. 39600 a si. Cuvial man ka cawknak ahcun, Rs. 400 man laksawng a ka ṭhenh. Ka cawkmi pawl cu, songkhawi chung ah rel pah in, pakhat hnu pakhat ka rawn cu a rit ngaingai! A putnak songkhawi pahnih in an ka rawn piak. Ka thil he cun inn ka phanh. Te Hleite kha ka thil ka sarh pi ka ti. Thil sarsiam kan vun thok bak ahkhin, Mai le a hawi an ra. Inn tang in phone a ka chawnh. Ka hei hmu kho zau lo. Ka mit in ka kawl pah khin ka kaa cun ka chawnh. Ka hei hmuh bak i a chim mi cu na manh cun inn ah kan kal beh cang lai a ti. Kan inn hmai lam JCB ṭheng nih a remh lio pi si kaw, a biachimmi aw ka thei kho zau lo. Kan kut in ka i piah! Kan i fiang veve lo. Keimah nih ka hei call ṭhan. Ka thil ka sersiam lio pi a si. Inn cung ah rak kai rih ka ti. Nain a rak kai lo. Sicun, keimah nih ka thil ka sarh dih bak in ka ra colh lai ka ti. Thil cu rem khitkhette in kan ser dih le cangka in Mai umnak inn lei ah cun ka kal. An inn ah tlawmpal ka ṭhut ahkhin zaanlei 4:35pm a si cang. Atuhi, Delhi ka chuaktaknak ding caan suimilam 24 bakte lawng a tang cang ka ti. A caan hrimhrim a um ti lo. Kan ṭhutnak a kik deuh a ti i, pher (Thailand pher kan rak ti tawnmi) chung ahcun puan chahnawn pakhat a phah chap. Kan ṭhu! Ka liang hngoh chel, Ka tangte ah a beek chel, ti in a ṭhut daan cu a thlengremh leklak pahkhin, Samsung Mobile phone thar naite kan pahnih in kan va cawkmi hman ning cang chim pah le, Viber le Apps dangdang ka hei rawn piak pah. Cun, chikhatte in a ti i, Coka lei ah a kal. Taaku (thanthling le aungti chuanmi) cu a rak dai cang nain a lum ṭhan hnu ah a ka suah. A thawi ngai in ka theih! Ka ei lonak a sau cang ruang maw a si hnga ka ti…! Nain, a thaw dih kho taktak lo! Duhsah in ka ei lio ahcun mei a mit! Viber cu PC (laptop) zong ah ka hei rawn piak ṭhan! Cu vialte ka tinak cu Laitlang lei ka tlun hnu ah pehtlainak hna a fawiter deuh hnga maw timi ruahchannak he a si ṭheu lai dah. Inn ṭin ka tim. Ka ṭin kho hrim lo. Mi pacang pi ka mitthli a ha ruangmang ko. Ka celh hrim lo. A celh ve hrim lo ka theih ko. Asinain, zeihmanh a chim lo. Kan i tong ṭhan ko lai cu ta….. a ti…! Innkhan dal in Innpi lei luhnak kutkaa hram ka phan. Chuah kaa tim. Mai a umnak khaan luhnak ding ah Innka pathum tan a hau. Innpi lei luhnak kutkaa hram ka phan cun, Uu chuak rih hlah a ka ti, a ka thloh. A thutnak in a tho i ka dirnak cun a hun ra ve! A ka kuh. Ka kehlei liang cung in a lu cu khatlei ah a hei chuah. A kuh pah, a mithli a hnawt pah, ka tai in a ka tlaih pah! Kei van ka cau ve, ka mithmai a ka zoh ngam ti lo! A mithmai ka zoh ngam ve ti lo i kan pahnih in kan mithmai kan i zoh ngam veve ti lo. Hnips! tiah a hnapti a luangmi cu a hun ti pah. Cu lio pi ahcun Phone a ra! Ka tlai manh lo! Miss called ah a cang. Hi chung vialte zeihmanh chim kholo le holh kholo in kan pahnih in kan um. Hiti a kan umtertu le a kan tuahtu le dawnkhantu hi, zeidang cu a sihrim lai lo dah, kan pahnihte in kan lung i a rak ummi kha kan rak chim veve lo caah a si ko lai! Nain kei cu chim awk a tha tilo, chimhlo ding in biaphetsatnak ka rak ngei bal cang i ka nau, ka far taktak bantuk in ka zoh, far taktak a silomi far bantuk zoh cu a si kholo nain. Cun Mai nih le Nu pakhat a sinak in chimrel awk a ṭha lo tiah a rak ruah ca zong ah si kho men. Asiloah caan saupi niahniamte umṭi cang ruang ah kan pahnihte in chim hau lo phun ah kan rak ruah ca zong dik a si hnga. Cuti kutkaa hram ah dir peng awk a ṭhat lo caah kal ka tim i, Hi vawlei ṭhennak ram ah Nang le Kei, a caan rem ahcun kan i tong ṭhante ko lai cu ta ka ti ve ṭhan cang. Culio ahcun phone call a rak ra ṭhan! Aa lungsi lo tuk nain a ka kuhmi cu a ka thlah. Ka biang ah a hun ka hnamh hnik ahkhin, Ka phone cu a ra than i ka hun tlaih......

Ka contact i ka save ning ahcun, Chuah Ceu tiah a ṭial! Asinain, Sang Duh nih Lian, tuzaan nazi 7:00 pm ah nan inn ah kan rak ra lai tiah a ka ti. Thlahnak kan tuah lai! Phoebe zong a ra lai tiah a vun peh chap. Hmm… JJJ tiah ka ni pah khin awaw, na chim dih cang kun hna maw? ho vial dah ra kho lai tiah ka hei hal. Zaan 7:00pm ah inn ah khan rak um ko. Phoebe zong ra lai ka ti cuh tiah a vun nolh chap ṭhan. Suimilam ka vun zoh cu, 5:55pm a si cang. Ka lennak ah caan sau hmannak ka ngei ti lo. Culio celngel ahcun Andra Pradesh ah Bible Sianginn a kaimi nih Chin History, Culture and Identity cauk cawk ding ah a vun ka chawh ṭhan. Nizaan ah rak cawk ding a si cang nain manh lo ruang le zeidang ruang ah dik ka rak cawk piak chung khawh lo si cu ka hngal ve lo. Sicun, atuhi, keimah zong Sitapuri ah ka um ve ko. Kawldawr (Nu Par dawr) ah kan i tong lai. Cun, Cauk cawknak ahcun kan kal pi lai tiah ka hei ti. A rannak in rak ra! Cauk cawknak (ka u Papu zong ton ka duh pah caah caan rem ka ti.) ah cun ka kal pi, a rem thiam ngai ko ka ti. Cauk cu kan cawk. Chin History cauk 2010/11 hrawng ah Rs. 650 in an zuar mi cu Rs. 500 (Discount) a rak si cang. Cauk kan cawk pah cun ka tlunkalnak ding kong cu ka chimh pah. Papu inn ahcun ka nu bantukin a ka dawmi Pi Sui Hi zong a rak um. A Inn ah ka va len pah lai ka ti nain, ka ton cang caah inn pial pah hau ti loin, kanmah Inn ah kal colh ding in ka chuak. Cauk cawknak in kan chuak le chuak lo ah, Aluai nih phone a rak ka chawnh. Ka dua kan inn leng hih! Mi nih len lio i rak vah diam cuh tiah nih pah khin a ka capo! Inn ka phanh ahcun, Arsa, fang, chiti, khachuan rang, tipawl a phunphun he an rak phan dih cang. Sanpioh kan chuang lai. Kan in thlah lai ti  a si ko. Inn tang ah an rak dir dih ko. Keimah um lo ruang ah Inn chung um a thlatla rua lo! Inn cung ah kai hna usih ka vun ti pah i, ka kai pi hna. Cuahcun, Chhi Chhi, Aluai, Sang Duh, Chuah Ceu, Pa Hup cu a rak phan hma sa mi cu an rak si. Bia a rauh na, sanpioh a chuang na, meipung tona tiin kan um hna. Pakhat hnu pakhat in an i chap. Laltlan nih a rak zulh i nu lak ah hawi hmai in Phoebe a rak phan. Tlawmpal ah, Hruaite le Baby an rak phan ve. Cu hnu ah, Anna le a pu pa an rak phan. Ka ruahnak leng in mi kan tling taktak! Keimah pumpak hrimhrim an ka dawtnak cung ah ka lawm ngaingai. CSU Study Tour kal beh ding an si ko caah sanpioh kan ei dih zong hin, kanmah inn in hngak ko u! Keimah caah cun kan hmuh hi a donghnak pei a si cang lai cu tiah ti hna.

Sanpioh kan ei dih tlawmpal ah ruahlo piin kan Church Chairman (LCC) le an nu an rak ra. Thla a kan cam piak! Buu min in Rs. 500 a kan ṭhenh tak. Hihi, Sianginnkaimi na si caah kan in ṭhenhmi a si, tlungkal sawhsawh cu si law kan in ṭhen hnga lo. Hi kan in ṭhenh ruang ah hin rak kir ṭhannak ding maw a donh tiin ruat lai ci tiah a ka ti beh. Thla a kan cam piak dih in an ṭin. Inn tang tiang ka hei thlah hna ahkhin, Chairman pa nih khah! Hawi leng tampi na ngei khih va kir ṭhan cang, rak kan thlah duh hlah a ka ti. Inn cung ahcun ka kai. Cuahcun suimilam 10:00 pm fai a si cang. Ka hawi le pawl cu a tlai cang caah, Inn gate a free lomi pawl an tin pah. Cun, CSU Study Tour 2014 kal ding ah timhtuah ding in a ṭinmi zong an um pah! Pa thum li te lawng kan taang. Cu ahcun, Anna don pah le, Phoebe thil timh ding in thlah ruah ah Sitapuri lei ah kan kal ṭhan. Pheobe te inn kan phan. Thil a timh hlan ah, Anna a manh cang le cang lo a hei chawnh. Minute 15 ah cun ka manh ko cang lai tiah a ti caah, hngah pahkhin aa tim ve. Ka manh bak in mis call kan pek te lai a ti i mis call cu kan hngak pah. Anna cu a manh in mis call cu a kan pek i kan va don. Cuahcun 12 am tlinnak ah minute 15 lawng a duh cang. Cun, Phoe, cu a tim i aa lim in kan inn lei ah kan kal ṭhan. Inn kan phanh ahcun 12:20 am a si cang. Culio ah Lairam (Pate) le Bawibik nih kuttlaih ding ah inn in an rak ka hngah ko. Bawi Uk (Matu) zong nih inn ah ton ka duh ti a si. Inn ahcun rian rang tein  kan ṭin. Kan inn ahcun Chhi Chhi, Pate le a hawipa lawng cu an rak um cang. A dang cu Inn ah thil timh ah an rak ṭin dih. Pate le, Bawibik he cu kut kan i tlaih dih bak in thil timh ah an chuak colh ve. Anna, Pheobe le Chhi Chhi tiin bia kan i ruah hna lio ah, Bawi Uk nih Alian te inn cu khawika dah a si ti hal ah, Phoebe sin ah a rak chawnh. Anna nih keimah nih ka chimh lai a ti i, a vun chimh. Tlawmpal ah Bawi Uk le Stephen Mang Awi an rak phan. Bia kan i ruah hna! A phunphun kan i ruah! Ram kong kan i ruah! Kan umnak khua cio kong kan i ruah. Hakha, Matupi, Yangon, Pyin-Oo-Lwin, Luaikaw etc… tin kan i ceih hna. A it cangmi an um ti zong kan ruat kho ti lo, kan aw a thang. Kan i nuam ngai lio, kan biaruah a thawt ngai lio ahkhin, CSU President Peka nih Anna phone a rak call. Motor a phan deng lai. Nan i manh deng maw? Alian te Inn ah pa zeizah dah nan um? Motor phanh bak in keimah nih phone kan chawnh hna lai mu, manh khawh zau rak i zuam u tiah a ti. Kan biaruah thawt zong a zor dih! Cu tlawmpal kan ṭhut ahkhin, Chhi2 nih Suimilam 1:15am a si cang. Kal a za cang. C1 ah Bus phan cang lai. Kal pah hna sih a ti pah khin, Peka a hei chawnh. Peka nih Motor phan ko cang. Kal a za ko cang tiah Chhi2 cu a chimh. A rannak in C1 lei ahcun kan tli hna.

C1 kan phan! Bus cu Mini Bus a si. Pakhat kha minung 17 tlum, a dang pakhat kha, 15 tlum a si. Bus chung le a pawng kam ah, a kal ding cu an rak um phah dih cang. Mi thar le mithmai thar tete an tam ngai. Lawngtlai lei kan unau thar zong an tam ngai. Kan hawi le cu Motor chung ah kan luh ter dih hna. CSU hawi ṭhing lei in, Chhi Chhi le keimah nih biacahnak kan ngeih hna. CSU Study Tour nih zeidah a timhmi a si? Zeiruang ahdah hi bantukin Tangka tampi dih in Trip kan kal tipawl zong kha a tel dih..! Cun, CSU president zong nih a chim ve. Cuticun, Bus a pahnih ningte in Chhi Chhi, Keimah le Peka nih biacah kan chim. Cun, keimah nih an lam a tluan khawhnak hnga Thla ka cam piak ta hna. An zapi nawn in ka kut an ka tlaih ta. Cuticun, C1 in Bus a liam tiang khi Chhi Chhi, Chuah Ceu le keimah cu kan dir. Bus a liam hnu cun, kan pathum tein, kan inn cio ṭin ding in kan i ṭhen than. Ka kut an tlaih ta veve! Ton ṭhan caan tu um hram ko seh ti kan ti! Keimah telawng, inn lei ahcun ka ṭin. Ka hawile an ṭin hlan hrimhrim ah ka  chungle an rak it dih cang. Inn kha phanh cu, a rak ṭhing tukmi ka lawhter manh! Atu naite hlah maw kan inn khat dih lak in ka hawi le nih cun an ka len, meipung toh pah in biasawng kan tlorh ka ti nain atu cu keimah lawng ka si cang [Delhi hi November, December le January cu A kik ngai, Ni zong hmuh a si tuk tawn lo]. A tunai i, tlumlo in kan tomi mipung cu keimah lawng maw to cang ka ti phan khin, Ka Laptop ka lak i, hi ca hi ka ṭial. Caṭial ka thok ahcun 2:30 am luan fai a si nain, a tu ahhin cun, 4:16 am a si cang. Keimah zong tlanglawng a thawhnak ding hmun ANAND VIHAR TRM lei ah kal a za ruangmang ve ko cang. Ka Mobile ka lak i, Te Akam cu ka hei chonh, ka tho colh lai, ka hngak ko law ka ra colh lai a ka ti. Ka caṭial hmanh lungduh in ka lim hlan ah, Kan inn tang ah Motor thawng a hung than caah hi vial in ka caṭial ka vun ngol rih lai. 

Salai SH Lian

03012014

4:20am

---------------Dal 2nak peh ṭhante ding ---------------

Caan rem um tik ah ka peh thante lai ka ti nain Nihin tiang ka peh kho ti lo!
Ka Hawi le Inn ah ra in a ka lengtu vialte, thla a ka cam piaktu vialte, phone in a rak ka chawntu vialte, ka hawi le nan zapi cung ah ka lawm tuk hringhran. Nan tuah, nan ṭuannak cio cung ah Bawipa nih thluachuah in pe hram ko hna seh!