Kum 3 Hnu Ah Kalay University Ka Leng Than

Kalay University Luhnak Innkaapi

Zingka Sml.11:30am hrawng ah Kalay University luhnak Innkapi (Moh Oo) cu ka phan. Sianginn an hun (thawk) kate a si caah sianginn lam ah mi chawklet an tlawm ngaite. Motor cycle (Bike) le sianginn line-car (bus) zong a kal ṭhaṭhi rih hna lo. Sianginn lam cu hring-car nawnte in khin a rak um. Moh Oo luhnak in sianginn tiang hi phalawng 6 fai hrawng ai hlat. Cu luhnak Moh Oo pawng ah cun Sayate tam nawn nih an luhnak kutka cu an rak chongh. A congtu Sayate lak ah cun kanmah sianginn kan dih kum i a rak phanmi Dr. Sang Hlei zong a rak um ve. Ka bike he cun amah sin leiah cun lunglawm ngai khin ka hei panh. ‘Saya na dam maw? Na ka hngal theng men lai lo dah. Kalay University na phanh kum ahkhan a dihmi ka si’ tiah ka min chimpah in keimah le keimah theihternak ka hun i tuah. Aw! A si maw, ṭha tuk; Atu hi zeitiruah ah dah na hun rat tiah a ka hal i, Sianginn ah Transcript lak dingah ka ra tiah ka ti i, a tuah ningcang zong cu ka hun hal beh. Lunglawmte cun a ka chimh. Asinele, atu hi tah zeidah na cawn? tiah a ka hal ṭhan i ka cawnmi cu ka hei chimh. Khah! Na cawnmi a ṭha tuk! Faak pi’n va i zuam. Ph. D tiang hna in dih khawhpiak kan zuam law Ram le Miphun caah ṭhahnemnak tampi a um lai. Culawng a si lo, Kawlram bupi chung Sianghleiruun zongah Introduce an tuah hnik ṭhan cang khah. Rak i zuam law Kalay University zongah hin kan umṭi ṭhan hna lai cu.. tiah thazaang peknak bia a vun ka ruah len. (Chuncaw ei caan) Zung ankhar sual lai tiah, Saya, Khah! Ka kal rih lai tiah ka ti hnu ah Sianginn chung leiah cun ka va lut.

Sianghngakchia he a pehtlaimi zung khaan ka kal hlan ah kanmah Department (Mathematics) ah ka hei lut duak. Maths zung khaan ka hei lut ka ti ahkhin, Sayate ka zoh hna cu ka theihmi pakhat hnih lawng an rak um cang. Nu pakhat, le pa pakhat lawng an rak taang. Innka hram cun ka zoh lio hna ah sayamah nu pakhat nih, Taa, Baa a lu sih lay? (Zeidah na herh, Kafa?) tiah hmaipanh tein a ka hal pah in khin rak lut, rak lut a ka ti. Cu tikah kei zong cu Maths Department chung ah cun thanuam ngai khin ka hei lut ve ko. Zeidah na herh tiah an ka hal ṭhan. Sayamah aw, ka herhmi zeihmanh a biapimi a um lem lo ti lehpah in hika department in hin a luan ciami 2009 lioah khan ka rak dih cang mi ka si dah kaw. Atu hi, ka Saya le Sayamah te ka theihhngalhmi an um ti hnga maw tiah ka rak in len bia hna a si tiah ka hun ti le cangka cun Hey! Taa lay ling-ma leih ta (Na fel tuk ka fa) tiah sayamah pakhat a hun au i, Department Head (than-nah-hmu, department lubik asiloah, Pa-moh-khah tiah kan auh) mi cu a hun ka kawhpiak. Taa, ka hin ṭhu rih, a hun ka ti. Khah! Lakphak le chang hun serh (dang) uh a ti. An hmai zong ka khap lei hna lo.

Department Head (Pa-moh-khah) nu cu ka pawng ah a hun ṭhu i, Taa, Sayamah Bawah hma kyawngta hawng kah Sayamah duai ku pian la le de suda ma sih phu bu (Ka fa, sayamah rian ka ṭuan chungah hin siangngakchia hlun, a dih cangmi hna nih sayamahte len timi ka tong bal rih lo) a ka ti. Kaa lawm tuk tiah a hun ka lawmh ṭhan. Atu lio ka tuahmi kong a ka hal. Cupinah Laitlang kongkau zong a ka hal pah rih i; Siangngakchia (tang 10) cacawng liomi hna sinah biachimnak ngeih ruah i Laitlang an tlawnnak kong hna zong a ka ruah pah len. Kei ve zong nih atu ka kai lio cuahmahmi kong cu ka chimh ve. Ka kum a ka hal i, Khah! Ka fa, cacawn peng hi a ṭha tuk ko. Asinain, zei thil poah nih hin nikhua le caan an ngeih dih. Cucaah cun, miphun caah rian na ṭuan nakding caan zong ruat pah mu a ka ti. Cupah in cun, Khah! Na lakphakti a dai sual lai vun ding ko tiah lunglawm ngai khin a ka ti.

Ka lungthin chungah a um tukmi, Sayamah le sayate kong ka hun hal hna. Pakhat hnu pakhat in an min ka hun rel hna; Sayamah Daw Moe Tu (Kanmah lio Department Head), Sayamah Daw Yin Yin Thing (Kanmah lio Cachimh thiam bik tiah kan ruahmi) cu an i ṭhial dih cang hna maw ka ti i, aw an i ṭhial dih cang. Atu cu, nanmah Chinmi Saya Riangvela lawng kha a tang cang e tiah a ka leh. Cun, vanchiat ah Saya Nun Biak Thang nanmah Chinmi ṭhiamṭhiam ka ni neihmi nih ruahlo pi’n mual a kan liamtak cang a hun ka ti cu ka lau tuk hringhran. Cutluk mino te nih a chan a tawi tuk ai ee! A va paam hringhran dah kaa ti.

Sayamah, Asiahcun ka hei chuak ta rih ko sawh lai, Inncung bik zungkhaan ah ka mark cazin lak ka duh i zung an khar sual lai tiah ka ti Lakphakti zong cu ka hun lim ta duak. Khah! Kan i lawm tuk! Bye..Bye! Ta..!Ta…! kan i ti hnuah cungdot lei khan ahcun ka va kai.

Inncung leiah cun a rannak in ka hei tli i Siangngakchia he a pehtlaimi zungkhaan (tin-tan-yi-ya) cu ka phan. Zung khaan innkaa cu a rak i ong dih ko. Asinain, ahohmanh an rak um ti lo. Chuncaw ei ah an rak kal dih cang rua. Suimilam kan vun zoh ṭhan cu chun cinglingpi 12:35 pm a rak si cang. Aw! Chuncaw ei caan pei a cu cang a si hi, kaa ti pah khin, Zung rianṭuan pakhat hnih tel an um hnga maw tiah ka kali  ka kawl hna. Ka thil tuahherhmi kongkau ka chimh hna tikah amah cu hei tong law a tlamtling ko lai tiah an ka ti. Mi ton ding an ka timi cu ka hei kawl. A zung chungah cun ka lut zau i; Amah hi siangngakchia kongkau ah a lubik changtu a si. Kanmah Chinmi a si. Thil ka herhmi ka vun hal chun tikah fawite in pek ding a si ko. Asinain, atu ni cu na tlai cang thaizing ah rak ra ṭhante law kan in limpiak ko lai tiah a ka ti i, hnangam tein ka chuak ṭhan.

Sianginn dotthumnak a cung in cun khuaram ka cuan ṭhan i ka lung a leng ngaingai. Bus kan rak hngah tawnnak, thingkung bor tang i bia kan rak i ruah tawnnak, cacawnnak inn ngan pipi (Ka Baw-1, 2, 3, 4) hna ka hun cuanh cu ka mitthli a tla hnik bantukin a hung um. Ka dang a hung i tet. Ka hngar ruhno hna faak ngai in a vun ka tam. Ka lunglen ka celh hrimhrim lo. Keimah lunglen ko hi maw a faak bik hnga ti awk phun khin ka um.

Sianginn vuang chung i thingkung hna cu an rak ngan deuh ngaingai cang hna. Asinain, Inn le lo pawl cu a hlunh in hlun leiah an rak panh. Maw ka thin! Aho nih hramh lo bangin ka ti. Sianginn kuam chung bel cu, sianginn hunkaa a si ruangah minung an um lo. A king tuk hringhran. Kanmah Laimi nih an ngeihmi Sabuti Dawr ah ka hei kal. Minung an um lo ruang i a tlawm deuh in an chuan ruangah a si ṭheu lai dah Sabuti cu a rak dih cang. A tangmi tlawmte cu an ka lumpiak i an hun ka pek. Sabuti einak cabuai ka hun ṭhut bak in ka hawile ṭhing pawl ka mitthlam ah pakhat hnu pakhat in an cuang thluahmah. Sabuti kan rak cah tawn lio, a cheu nih a caw (changreu) phunphun an cah tawn lio, Kawlnu nih acaw!..acaw! ti’n a au tawnmi zong ka hna thlam le ka mithlam ah an hung cuang ṭhan hna. Maw caan khat lioah cun hawile rual he khatṭhup in kan ṭhut tawnnak cu ṭhing ngai le king ngai in keimah lawng maw ṭhu kun lai ka ti pah in ka Sabuti kheng khat cu ka lim kho deng lo. A zuartu nih aman an ka la ve hoi lo. Aw! Kum thum hnu a si ruangah maw ka ti! Cun, ka motor cycle (bike) cu ka mongh ṭhan i sianginn cu a hnu in a hmai, nichuah in nitlak, Innya in aung-ze-yah sawng in Kennedy sawng tiang cu ka cul dih ṭhan. Kennedy sawng ah Saya Thawng Hlei (Assist. Lecture, History Department a ṭuan liomi), Saya Leng Ceu (English Department), Saya Paw Thang (Geography Department) ka hei leng pah ṭhan hna. Cuhnu ah, University Canteen ah ka hei pial pah ṭhan rih. Degree ka lak lai nikhat a duh i ka duhdawt tukmi Cherry he Ice-coffee kan din ko lio hna kha zeidang vialte hlan ah ka mithlam ah a thar in an hong cuang vuaimai ṭhan.

Cu dih cun, University Post Office (Sa-Ṭeih) ah kanmah Hakha i sangkhatte a simi nih an tlai ti hnga maw tiah ka hei pial pah ṭhan. An rak ṭhial rih hna lo. An ka hmuh bak in an lau tuk! Rak ṭhu, hong ṭhu, tiah an nu bik nih lawm ngai in a von ka don. University Post Office ah cun suimilam pahnih chung bia kan i ruah. Kan biaruah ka a thaw hringhran. Khua-za-ram kip kan phan. A donghnak lei ah Kalay University sayamah le sayate an fellonak kongah kan phan. Siangngakchia Laitlang in anmah sin inn hlang ding a phanmi pawl cacawn dingah an kal i, Text Book a phan rih lo ti ruangah an rak kir ternak hna le zarhkhat a si cangnak kong in sayamah le sayate nih kannih cu Chin University (Laimi sianghleirunn kan timi) ah kan ṭuan ko nain Laitlang i thlathlawh chapmi (siapa sazeih) an kan peve lo timi an vuaivainak kong tiang kan phan. Cucu, a vun ka chimh bak i ka lung ah a chuakmi cu, Kalay University khi Chin University tiah asiloah, Laitlang he a naihniam mi min le a dangdang thlen dingin le Laitlang acozah tangah um in Laitlang nih thlahlawh an hmuhmi bantuk in chap ve ding a si ahcun amin thlennak ding ahhin Kalay University saya le saymah vialte nih an ṭanpi men hmanh hnga hi mu tihi a si. A ruang cu an thlahlawh a kai ve lai ding caah ka ruah ngammi cu a si. Lakphak le chang a ka hunhmi ei caan ngei lo tiang in kan biaruah a thaw cang. Siangngakchia pawl an fellonak kongzong rel cawk loin a ka chimh. Siangngakchia an cawlcanghnak kong a lungtlinlonak tete zong a hei ka chimh pah rih. Kan bia thawt cinglingpi ah, suimilam ka vun zoh cu 3:15pm a si cang. Khah! Ka lawm tuk. A caan ka ngeih ahcun kan leng ṭhante hna lai. Ka tlai pah cang hih ka ti i ka chuak.

A thaizing cu zingkaa tein ka herhhai pawl nikhat ah lim khawh dingin tiah ka thawh. Kalay University ka phan ṭhan. Inncung bik dot ah ka kai. Ka herhmi kongkau cu fiang deuh le tling deuh in ka chimh. A si khawh ahcun mirangca in ka duhnak kong kha ka chimh rih hna. A lubik pa khi hei tong ko ngat tiah, cu zung i a lubik cang a simi kanmah Chinmi pa nih cun a ka ti. Ka hei chawnhbiak chun tikah cun a si kho lai lo tiah a rak ka leh. A sontarhmi (excuse) cu Form (pung-saan) kan ngei lo. Kan tuah bal lo caah a si a ka ti. Cun, a bawibik pa zungkhaan chung cun ka chuak ṭhan. Kanmah Laimi a bawibik changpa sinah cun ka kal hoi ṭhan. Khah! Makha a si ko. Na theih cia a si ko lai. Kan Ram i University pakhat a si vemi Kalay University nih cun Mark-sheet mirangca in an kan chuahpiak kho lo tiah media le website ngei pawl sinah khan hei thanhte ko a ka ti pah in Kawlca in a ṭialmi Application Form pakhat a ka pek. Mah form hi a herhning in thla dih (fill up) law, na dih in Library ah hei kalte tiah a ka ti. A chimning bantukte cun ka dih. University kum thum chung ka kai carek (Library) cu ka phan. Library kal a herhnak a ruang cu zei tal, cauk maw zeidang, zeidang thil ka ap ta lomi a um hnga maw tiah sianginn sining daante in clearance tuah khi a si. Seal pahnih an ka nampiak i tangka tlawmpalte ka hei pek. Zungkhaan ah cun ka kalpi ṭhan i ka pek hna. Cacawn nikhatni ah rak late tiah a hon ka ti ko ai. Niruk ni pei ka tlun cang lai cu ka ti. A si zongah kan in tuahpiak kho lai lo. Nikhatni ah midang rak lakterte ko hna an ka ti.

Cu ka lim dih cun, Univerity Post Office ah cun ka pial pah ṭhan. Cuka hmun i rianṭuanmi nih cun, Mark-sheet lak nakding ah ka dihmi a zah a ka hal. Zeihmanh ka dih ṭung lo tiah ka ti cu a khuaruah a har ngaingai. Ks.1500/- lawng bak ka dih. Amah bel lakphakti dinnak caah zung ṭhumi hna hi ṭhente hna tiah Pu Mang nih a ka ti tiah ka chimh cu a khuaruah har tuk sehlaw a dawh. Zeiruang ah a si hnga, kan hnu kum i kanmah Hakha mi Philipines sianginn kai dingmi caah kan lak lioah cun lakphakti dinnak lawng hmanh ah Ks. 40,000/- pei a kan lak cu a ti. Ka khuaruah a har ngaingai ve! Cucu, Ram aa thlen deuh ruangah maw a si hnga? An ṭih pah cang bia dik asiloah nangmah tein na rat hnawh caah zong a si kho men tiah a hei ka ti ṭhan. Cuticun, ka mark cazin cu ka ṭang nih lakpiakte dingin ka kal tak.

Kalay University cu rocar ngai le ṭhing dap ngai si ko hmanhseh, a chiahrute rak si ko hmanhseh, mark-sheet le transcript zong mirangca in pe kho lo ko hmanhsehlaw caan khat lioah Chin mino le siangngakchia kan mit kan aunak hmunhma a rak si ve ko. Kan lung kan i fimternak hmunhma sianginnpi a si.+++

Salai SH Lian

29112012