Africa Pa He Thil Kan Caw

African ka hawipa nih zaanlei sang voikhat cu kan sianginn certual ah pumpululh chuih ka duh ve tiah a ka ti i ka kedan hlan ah ka khaan ah a ra. Na denh kho lai lo. A hme tuk lai ka ti nain a duh lo. Ka vun denhter chun cu a ke cheu hmanh a hrolh kho lo. Cutikah a thar cawk ve ding in ka forh. Cawk ka duh ve  ko Cawknak na theih ahcun a ka ti. Ka theih ko thaizing zaanlei ah cawk te lai ka ti. A thaizing zaanlei cu pumpululh he pehtlaimi thil an zuarnak dawr ah ka hei kal pi. Thil cawknak ding hmun kan phan. Cu lentecelhnak thil zurnak dawr cu artlangte in pathum a peh.

Dawr khatnak ah cun kan lut i pumpululh chuihnak kedan le tawhrolh tawi cu kan zoh. Ka hawipa cu ka hei zoh i lungtling ngai dawh a si ko. Asinain, umtarih ko… a man ka deet ta rih lai a ti. A man cu a deet i; a ṭhumh ngai ko. Keimah hmuhning in cun cawkza ngai a si ko cang. Ka hawipa nih cun a duh lo i dawr hnihnak ah kan hei ṭhial. A thil deet ning cu dang hlei hlah. Dawr hnihnak cu kan chuah tak ṭhan. Cun a dawr thumnak cu kan lut i Kedan le Tawhrolh tawi kha lungtling tuk dawh an si lo caah dawr thumnak cun kan chuak ṭhan hoi ai. Dawr khatnak ah cawk ding in kan kir ṭhan i thil zuartu pa nih rak lut ti hlah uh… Kan zorh kho ti hna lo a kan ti. Kei nih India miphun bantukte cun Kala holh ka thiammi a dihlak in ka nawl len nain san a tlai ti lo. (Hmm! Kala holh ka holh mi kha a theih lo caah zong ah a si kho men!) Cuticun cawk lo cun kan chuak ṭhan i dawr hnihnak ah cun kan cawk.

Hika zawnte i ka char duhmi cu ka hawipa Africa pa, ramdang in sianginn kai ding ah a rak ra mi nih tangka fangkhat hnih a hman lai ah khua a saupi a ruah ning kha a si. Cu zanlei ṭhiam ah cun Biakinn kan kal i Delhi nilinsa tangah ke in kal a ka sawm tawn hi semrel tuk bia pei a si hi ti ka faing. A dangdang zong chim ding um pah len rih ko nain mahvial sirih sehlaw. Keimah hlah maw semrel bik  tiah ka hawipa cu kan phan kho deuh lo. Cun, kala ka hawipa kan sianginn in khuachung chawhlehnak tlanglawng dinhnak hmun (Metro Station) tiang a ke in nifatinte a kalmi ka vun hmuh hoi ṭhan. Metro Station tiang cu Saikal Rickshaw in Rupee fangkul pek in kal khawh a si. Delhi nilinsa tang ah ke in chawhleh a har le fawi cu kan theih dih mi a si ko caah ka chim ti lai lo.

Cubantuk hawi ka ton hna cun a hmasa ah keimah le keimah ka vun i purhdah (check). Cun Delhi khuasa Chin (Laimi) hna huap in ka vun purhdah (check) tikah ka lungchung ah a chuakmi cu kan tangka hman kan thlahthlam tuk sual maw tihi a si. Tangka thlahthlam in hman tiah a tampi lak chung in ka chim duhmi cu kan hmannak zawnte; kan duhnak le herhnak kha a si. Nang le kei tah kan herhnak silem loin kan duhnak hna ah tangka thlahthlam tukin kan hmang sual maw tihi vun i check ṭhan hna usih. Kan herhnak, a herhmi thil kan cawk i kan hmanmi cu chim ding a um lo a herh fam cu ta kan hman ding a si ko. Asinain kan herh tuk lomi kan duh sawhmi ah kan hmannak hi ruahta hmasa ding in kan nawl le kan sawm duh hna. Kan duh sawhmi cu tahchunnak ah pa pawl kan ca in chim ahcun Beer le nungak chawnnak ah mobile balance thun le a dangdang tampi chim hau lo in kan theih dih ka zumh. Cun, kan far le nan caah nan herhmi a si tuk lomi nan duh sawhmi cu nan mahte in vun i check ve dingah kan sawm hna. Tahchunnak ah nihin sam ker riangmang i thaizing ah din ṭhan hei ti bantuk. Kan tangka a hleihluat tuk a si ahcun phun dang. Kan herhmi le kan duhmi a thleidan kan i harh ngai ṭheu tawn. A thleidan kan thiam a herh.

Voikhat cu Seventh-day sianginn Roorkee, Uttrakhan State ah ka Nau sianginn luhnak tuah piak ding in ka kal. Siangukbawi le a dang rianṭuantu ton a herhmi ka toh dih hna hnu ah khin tangka/phaisa lei tlaitu (Business Manager) a donghnak ah ka hei ton. Ka Naunu caah sianginn man a kan khiah piakmi cu a luanciami kum nak in a let khat in a tam deuh. Ka khuaruah a har tuk i sayapa zeiruang ah dah mahtluk cun a man cu a tam/kai? Kan hnu kum cu mahzat lawng pei a si ko kha ka hei ti. Chin Ralzaam pawl nan sifak loh tiah fawi taktak in a ka leh. A man kong ah zeihmanh ceih khawh le deet khawh a si ti lo. A kan hal ningzat in pek a hau. Siangin kai a timmi paoh kan ar ko.

Aho ruang hmanh ah a si lo. Aho palh hmanh a si lo. Roorkee Siangukbawipalh zong a si lo i (Business Manager) phaiza lei lutlaitu palh zong a si fawn lo. Chin Ralzaam siangngakchia hlun hna palh a si kan ti khawh. Zeiruang ah? Sayapa cun, Ralzaam an si kan ti i Sianginn man kan in ṭhumh hna nain nan nau le nih tangka/phaisa cu an duh paoh in an deen ko cu a ti. Cu nih a langhter ngaimi cu ṭha tein mihlun pawl nih phaisa/tangka rak hmang hna sehlaw sianginn man a kan kaih men hnga lo. Sianginn man a kai ruang ah ahodah a fak? Ahodah a ingtuartu a si? Kanmah Chinmi (Laimi) thotho kan fak. Chinmi thotho nih kan in. Kanmah Chinmi (Laimi) chung in kai khawh lo in a kirmi kan tam. Cubantuk ṭhiamṭhiam in sianginn dang pakhat INGRAHAM zong ah an sayamahnu nih nan nih Chinmi (Burmese) Ralzaam siangngakchia cu caa zong nan duh taktak ṭung lo. Nuamh le seih lawng pei nan duh ko cu a ti. Hiti ka chim tikah hin keimah phuah chop a si lo. Cun kan dihlak in kan si dih ka tinak a si fawn lo. A simi hnih-khat kan um. Cucu i remh cang hna usih.

Cucaah cun, Delhi kan Chin (Lai) ralzaam a hme bik in a ngan bik tiang nih khawzei ka hmun poah ah kan ṭhut dir, kan umtu hawiher le a bik in kan tangka hman ning hi a biapi tuk. Delhi ahhin zeicandah khua kan sak rih lai kan hngal lo. Kan nih cu Africa pa bantukin Ca Cawnnak Visa (Student Visa) in a ra mi kan si lo. Cun Rianṭuannak Visa (Work Visa/Permit) le Free Visa in a ra mi kan si lo i kan nih cu Ram a ṭhat lo ruangah a rak tlimi, a dup mi ralzaam kan si. Asiloah phung ning lo in sianginn kai ah a ra mi kan si. Kan sining hi ṭha tein i fiang hna usih. Delhi ah thla khat thlahlawh kan hmuh khawmi nih thlakhat kan inn hlan man hmanh a nguh lo. Azia umlo ngai in kan tangka hmanh cu a hei chia ngai chap bet. Khua fakpi in ruah ahcun ningzak ngai khi kan si. Ram ṭhatnak um kan cingla rualchante zawn zong ruat pah hna usih. Zeidang thil ah santlai ṭha hnem in kan bawmh khawh hna lo hmanh ah semrelnak lei khel tal in bawmh i zuam hna usih. Tangka hang cu a khaat caah kan i ralrin hrim ding a si. Ahlei in mino kan mah hrim hi vun i purdah (check) ṭhan hna usih. Africa pa sianginn kai i a ra mi hmanh nih tangka hman lai ah khua a ruah i sem a rel ahcun kan nih ralzaam chinchin nih cun sem kan rel chinchin ding a si hnga lo maw?

Salai SH Lian

03032012

+++