Cucu vialte cu chiahtak in, aho nih an va tial zong ah, catialtu phundang in chim ahcun, Journalist pakhat nih thawngpang tial tik ah zulh dingmi zulh phung le ziaza he zohchih in a tialtu kha a biapi. Cucu kan hnulei ah a tawinak in kan tial bal cang nain hrilhfiah le fianhdeuh a duhmi tete um a si caah tawinak tein hun fianh kan i zuam lai;
Thawngthanhnak nih aa timhmi, ziaza le zulhphung (Media Ethic) a hrampi tlaihtleng panga ‘Five core principles of Journalism’ timi kan langhter cang.
Thawngpang a hmannak le dikfelnak (truth and accuracy)
Thawnglatu nih thawngpang tial tik ahhin, a hman le hmanlo (truth) kong hi a si ko (tiah amah-khan) ti khawh peng a si lo. A cang taktakmi (fact) chung in lak i tialmi a sinak zulh hi a biapimi pakhat ah a telmi a si. Cucu, palhnak umlo tein a cang taktakmi (fact) kha hrambunh in tial a herhnak cu a si. Culawng silo in, tialmi thawnglaknak kha a fekfuanmi le a felfaimi a si le silo checkfel ta lengmang a haumi a si.
Zalongte in tialmi thawngpang a sinak (independence)
Thawnglatu pakhat a sinak in, zalong tein catial khawhnak awan a ngeih a herh. Cu ve bantukin thawnglatu nih pumpak, a phu, a bu, ramkhel bu tbk. miaknak le hlawknak ding ah phungning in siseh, ningcanglo in siseh a tial lai lo. Cu bantuk a si sual ding a si ahcun, catialtu, thawnglatu pumpak nih a dirhmun fiangte in le felfai tein a langhter khawh a biapi. Cucu, amahnak sang deuh a ummi, Editor silo ah, a careltu sin ah fiangte in amah pumpak a dirhmun kha a langhter hrim a herh.
Kaptanh le tanhhlei a ngeihlonak (fairness and impartiality)
Catial tik ah, a bik in thawngpang tial tik ah, a tlawmbik kaphnih sining (source) kha a tel zungzal i, langhter a si theo tawn. Cuahcun, sining (source) an laknak hi a buaktlakmi a si herh, a biapi tuk fawn. Cun, a pawngkam thil canning, phun dang in chim ahcun a pehtlaimi sining kha tha tein le felfai tein hlat i, telhchih a hau.
Midang caah harsatnak chuahpilo, minung sining zoh chih pengnak (humanity)
A fawinak in chim ahcun, thawnglatu simi thawngpang tialtu journalist nih zei tikhmanh ah mi caah fahnak a simi a tuah lai lo (do no harm) timi hi a biapi tuk. Kan tialmi, kan thlakmi video thawngpang tbk. pawl hi a faktukmi le tuar a har tukmi an si kho men, asinain, journalist catial ning, thawngpang tial ning le hmanthlak thawng hmanmi ruang ah midang caah fahnak a chuakmi a si lo ding a biapi fawn.
Tuanvo laak ngamnak (accountability)
A tialmi le thawng a zamhmi, tlang a zamhmi kongkau ah tuanvo lakngamhnak lungput a ngeih a herh. A ruang cu ahohmanh hi a palh kho mi lawngte kan si. Palh cu minung phung a si tiah an ti phah. A biapi mi cu a palhnak a theih, na theih cangka in remhngamnak lungthin ngeih a biapi fawn. Cun, thil palhnak le tuahsualmi cung ah nawlngam zong a herh. Careltu nih zeidah an intuar, zeidah an duhnak a si timi zohchih peng a hau. Kan tuah ciami cung le kan tial cangmi cung ah thlen le remh a si lo hmanh ah, tuah sualmi le palhmi cung ahcun Liamh a hau theo tawn.
Cucaah aho nih a va tial ah siseh, Nuva in catial an si ah siseh, mindeu in catial hmangmi si ko zong ah siseh, a biapi mi cu catial tik ah careltu caah zietindah hmual a ngeih lai, zeidah a can lai timi cu puitling le tuanvola ngammi thawngthanhnak ca pakhat nih cun a dirpi zungzal dingmi tlaihtleng an si.
Salai SH Lian
2018 May 30
No comments:
Post a Comment