Kan Khua “Dongva” Ka Tlawng!

Dongva Khua; Believer Church Biakinn a si.

Hakha ka phanh in a ni 4nak January 13, cawn nikhatni ah Dongva kan khua lei ah tlawn ding in ka thawh. Ka thawh hnawhchan a ruang cu, Dongva khua mipi he biaruah duh ah le, Dongva khua ka phanh lonak a sau cang caah a si. Hakha in Loklung, Loklung in Sakta, Dinlaupa cu National Highway a si bantukin lam cu a ttha ngaingai ko. Furpi dih chawng, ttheng ngan nih a vun nam ka a si caah zong ah a si men lai. Hakha in kan i thawh a tlai caah Dinlaupa kan phanh cu a hnu/tlai pah. Asinain, Dongva lei ahcun kan lam tthiamtthiam. A luan cia kum 6 hrawng i, Lam lawmnak puai (Lan phunpuai) sunglawi ngai in, tuah ah ka rak i tel venak, cun, lam cawh zong ah ka rak itel venak kha atu ah cun a hlun ngaingai cang. A hlun lawng siloin, lam thlang in siseh, lam chak in siseh, a cim mi tete a tam ngai ko cang. Culawng hlah, a tlang ningpi in a cimhnak hna zong a um. Cun, a luan cia caan i, Jeep Motor zong ttha tein a rak kak kho ko cang mi kan lam kha atu ahcun Motor Cycle hmanh tettawt ngai in a kal kho fangfang a si cang. Lam thlang ah a tla zong an um pah len tawn tiah an ka chimh. Ka lung a tha lo ngai! Cu lam Motor Cycle mongh ding ahcun ral tthat ngai zong a hau i, thiam ngai zong a hau fawn phunkhin a um ko cang. Cun, Bawinu tiva i kan thir hlei zong kha a ttet  hringhran ko cang. A tukha, Jan 13, 2014 (Nikhat zing) Hakha khua um Dongva upa metting ka theih ning ahcun Cozah nih bawmhnak a kan pek ti a si. Bawmhnak zong cu, thir hlei tuahnak za fangfang hrawng cu sidawh a si ko. Asinain, keimah nih cun, a dik kherte in ka hngal ve lo. Saya Bawi Ceu tlunkal pinak in, Engineer pa (Samuel) zong nih tlamtlingte in a zoh dih cang. Asinain, thinphang a si mi cu, cozah nih, tangka kan in bawmhmi hna cu, thil le ri cawknak lawng bak ah nan hman lai tiah an ti. Ok! A ttuan cu kan mah thazaang in a ngah ko ti a si. Asinain, khuaruah har vansang a kan um ter tu cu, a phorh ning cang a si. Zeitindah Dinlaupa khua le thir hlei kar kan phorh lai? Kan lam le kan sul cu ti si ko cang? A zeibantuk Hlei tuahnak hman kan bawm hna sehlaw, a lam remnak kan ngeih lo a si ahcun lungrawk khi a si ko. A tuliote, kan lam le kan sul cu keimah mit hmuh khi a si ko. Nan rak theih dih mi le hngal dihmi kha a si ko fawn khuate lam cu. Atu ah, kan ram cu tlawmpalte ithleng cangkaw, ttheng (JCB) chan a si ve cang. JCB a nih cun chikhatte nam khi a hei si ko hnga mu ka ti.

Dongva Khua; Thirhlei ( A hlun a si_ Jan. 2014)

Thirhlei tang ah cun chikhat taktakte kan i din. Cu kan i dinh hlan zong ahcun Dongva le Dinlaupa khua kar cu kan siaherh deuhnak hmun poah ahkhin, kan dir i a ho nih fial bang khin, kan lam cu khi tin sisehlaw, kha tin sisehlaw, tiah Engineer thiam ngaingai bantuk cun kan hei ti ve! Motor Cycle a engine toih ding ah ti thawl khat kan than i kan toih dih khin, khua lei ahcun kan kai tthan. Khua kan phanh ahcun lungdonh ah bia kan ruah. Atutan kan kal hi, kanmah pumpak herhhai le, chungkhar tlawn a si lo caah Khua Bawi inn ah kan tlung lai tiah kan ti i kan kal. Khua Bawi inn kan phanh ahkhin cun, Mui chuapchap a si deng cang. Kan tthut tlawmpal in kan rak hnawh chan cu a thluamthlam in kan chim! Cu ah cun lakphak din ding khi an rak kan pek! Kan chimh dih le cangka cun, Dongva-Tisen lam tlangrian a thawh lomi upa cheukhat kha rawlei khawh le cangka tein metting a um lai. A herh tukmi a si. Hakha lei in, kan unau an rak raa tiah a cheu kha bia a chah hna, a cheu kha a mah pumpak in a va kal hnawh hna. Khua Bawi Nupa ka zoh hna ah ka lung an tling kho tuk! Ka zoh hna i, Khua Bawi ttuan a fawi lai lo zia cu ka fiang ko! Tisen khua lei kalnak lam comi hna caah a vok a hlut hna ti ka theih chap bei cu ka khuaruah har ko.

Zaan ah cun mi cheu khat he kan itong. Kan khaan, kan iruah hna hnu ah, Lai hlum mi pawl he zingkaa ah tonbiaruahnak ngeih sisehlaw, Tisen lam cawh ah tlangrian a thawh mi hna cu, kanmah tu nih kan va ton hna lai tiah kan ti. Thaizing ah kan i tong! Kan i tonnak cu 8am in thok ding kan ti nain 9am hrawng ahkhin kan thok khawh i, 11am fai ahkhin kan lim. Cacawn nithum ni zingka 12am tiang cu Dongva sianginn ah tonnak kan ngei caah le, tang 5 in a cung lei cu itel ve ko hna seh kan ti caah, tang niam pawl cu cacawng lo in an um. Tang 5 cung kha forfialnak tawlpal biacah chim duh ah le, bia theithiam an si ko cang caah le, cun, hmai le kan khua hruaitu ding an si timi ruahnak he kan telternak hna cu a si. Kan tonbiaruahnak ah ruahnak leng in mi kan tam ngaingai.

Dongva Khua; A lang in thlakmi

Kan dih le cangkaa cun, Khua Bawi inn ahcun kan kal i, Thaithawh le Chuncaw kemh in kan ei. Kan ei dih bak in, Lam tlangrian aa thawhmi hna ton ding ah cun kan i thawh. Kan pawh ahhin, zanlei 2pm a tling deng. Pu Sang Lian hi, Tisen lei in zaan ah a rak phan mi a si ko nain, kanmah kal pi ahcun a thaizing ah a thawh ve tthan. Saya Bawi Ceu motor cycle a tthat tuk lo caah le, Lam hlun thianh le remh ding tete a um pah rih an ti caah kan kee in kan kai. Sarau Tlang tiang cu bike a kal kho ko an ti nain kan kee te in kan kai. Lam hlun kan kal chel, lam thar kan zulh chel!  Khua muih lai te ah kan phan! Cu Tupi cu Bawipa Tu a si. Cucu, Senthang peng le Bawipa Tlang, Zophei nih kan tohmi Tupi hmawng taktak a si. Pathian nih vawlei a serkaa in nihin nitiang a kar rihlomi Tupi a si lai dah! Tuupi chung ti cu, a kik ngai ngai! Ti cu Delhi i, Ice cream (ye-khe) an zuar mi nakin a kik deuh saumau. A tongh zong tongh khawh a si lo. Kan phanh cu, Lamco pawl zaanriah an rak dum lio pi khi a si. A cheu cu an rak ei kho cang. Kan tthut tlawm pal ahkhin, rawlei u an kan ti colh ve i, rawl cu kan dum. Maphu (Dongva ah sakah thiam bik tiah ruahmi) nih Sakhi a kah an ti i, anmah nih rak ei sian lomi te si ttheu lai, Sakhi sa cu an kan tuah piak, zapi nih eimi Ar Lu (Aloo) le antam cawh kio zong cu ka hmuh tthiamtthiam. Kan sianginn KMC, Delhi University i cacawn nithumni chuncaw an kan pekmi zong ka mithlam ah a hung cuang thluaimai. Zaanriah ei khawh in ramvai mi tlawmpal kan hngah hnu hna ahkhin, tonbiaruahnak cu kan thok. Zaan 10pm a luan hnu ahkhin, kan biaruahnak cu kan dih!

Biaruah dih cun a cheu cu kan mah le huamsazawng cio in biaruah kan peh hna pahkhin, ihnak zong cu an tuaitam pah. Kan ih ngaingai cu a tlai ngai cang. Ka ihnak ding ahcun ka vun ih cu, ka keng hi kik nih a dawp in a ka dawp ko! Ka chuahkaa in Tupi chung ka riah hmasa bik zong a si. A kik kho taktak! A kik tileng cu chim ding a um lo. Zaan khuadei meiphu toh hmanh khi ngamh a um deuh ding khin ka ruah. Keimah lawng ka si rua lo! A kik an rak ti cio ko rua! Lai tlang khuasik caan i, Tuupi chung ah riah cu hmmm….. a fawi lo mu ka ti! Cuchap bei ah, Zingka thawh le cangka tein rianttuan colh ding. Hmm… a fawi chinchin lo! Zei poah hi a chim cun a fawi ngai ko nain, a tuah taktak hi cu an har hi mu ka ti pah len. Zingka cu a hohmanh ram vaih lo ding an ti caah, zingka cu thawh le cangka tein hman kan ithla hna i, kan lam kan itthen tthan hna. An nih lam cawhnak lei ah an kal i, kan nih khua lei ah kan rak lang. Dongva khua kan phanh in chuncaw kan ei. Tlun ding in kan thil kan tim i kan ithawh colh. Kapatar le Nutar nih rak pial pah hrimhrim seh tiah bia an rak chiah tak ko nain, an siarem lo i, an mah nih lam in an rak ka bawmh tthiamtthiam. Ka Nutar le Patar zong cu ka va leng manh hna lo in tlun ding ahcun kan lan. Nain, Dongva Mini Hydro meivannak zohta lo cu tiah kan hei pial pah! Special a si ko! Special ti leng cu chim ding um lo khi a si. Tiva in chochuah ka ah khin, Transformer i chia kho sehlaw cu khuachung ah a tunak in meitha a dai deuh hnga i, a special chin hnga. Atu zong cu a zaa tuk thiam thiam ko.

Ka siaherhmi tlawmpal a ummi belte cu khua Sianginn chung i Mipi he tonbiaruahnak kan ngeih lai ahkhan,

Dongva Khua; Sianginn a si.

siangngakchia nih evergreen hnah (ka lawhter, kapalh khawh) in sianginn an rak phiah len ko. Sianginn building a tthat le chiat kha cu nan hei theih dih cio kha a si ko. A chia ngaingai ko! Atuhi, khuami thazaang in a thar cu an sak cuahmah lio a si. An lim deng! Sianginn thar cu “L” shape in an sak. “L” pungsan i a tawnnak zawnte khi, Zungkhaan (office) ca ding ah tiah an ti. Cun, a dang a saunak zawn i a khan khat dalnak kha, Computer chiahnak ah si te seh tiah an tumtah i, fix in an dal an itim. Asinain, a dang kha cu, herh poipang biaruahnak caah tiin a dal kha phoih khawh ding in kan tuah lai tiah an ti. An ruahnak  a ttha ngaingai ka ti! Ka lawmh len hna! Ka lung a ka su rihmi pakhat cu, Bawlung ground kha a mah bon te khan a si ko. Kan hnu kum hrawng khan a si rua. Hakha in Pu Phun Cung (Chin State Referee) nih Senthang Sianghleirun Siangngakchia pawl he an rak zoh i, Senthang pengvialte lentecelh zuamnak (Senthang Sport) tuahnak ding ahcun a si kho deuh rih lo a kan ti tiin upa cheukhat nih an ka chim mi kha ka lung ttha lo ngai. Cun, Thir hlei in Dinlaupa khua lei kan panh cu kan lam le kan sul cu ka lung a ka suk ngai te! A luan ciami ah cun a Jeep zong a rak kal ko nain, a hnu zulh khawhlo ruang ah atu cu, Motor cycle hmanh a kal kho fangfang a hei si mu ka ti. Kan khua in tlanglet lei khua hna ahcun ramdang um khua fanau hna nih, Ttheng (JCB) an cawk piak hna i, an Football ground le an lam le an sul vialte cu a kauh dih mu ka ti! Hmmm…! Ka ruahmi cu, tu kum in cun kan nih zong kan ttha ko cang hnga lo maw? Ramdang kan unau zong an kan tthuat piak ko cang hnga lo maw? Khua bawi nih hin, metting chung i, Dinlaupa le Dongva kar lam zong ka mit thlam ah a cuang dih a timi hna ka lung ah a hun chuak hnik….. Kan ground hi ttha deuh sehlaw cu Sianghleirun Bawlung puai zong cu lak kan duh pah ve ko ee an ka timi hna ka tuak ruah pah len bu khin Dongva kalnak i lunglawm tein a Motor Cycle (Bike) a ka hman tertu Salai Mg Mg te inn cu ka hei lonh i kan inn hmai cu Pathian lam hruainak in Damte in ka phan!  

Salai SH Lian

19012014